Нағыз Qazaq Aqbas не үшін бағаланады

Марат Бакауов
Фото көзі: ElDala.kz

Бақауовтар отбасында бес ағайынды бар, ал отбасылық аграрлық бизнес өсімдік және мал шаруашылығындағы бірнеше салаларды қамтиды. Мұнда дәнді дақылдар, майлы дақылдар және бұршақ дақылдары өсіріледі. Мал шаруашылығына келетін болсақ, "Агро Өндіріс" ЖШС бірінші санатты қазақтың ақбас тұқымды бұқаларын сатуға өсіретін бірінші класты асыл тұқымды шаруашылық болып табылады.

Мұнда ElDala.kz командасы АгроКеруен Ет 2024 бірінші күні келді.

Бейне форматындағы толық репортажды біздің youtube арнамыздан көріңіз:

"Агро Өндіріс" ЖШС Павлодар облысы Железин ауданы Жаңа Жұлдыз ауылында орналасқан. Ол Павлодардан 250 км қашықтықта орналасқанымен, мұнда 1100-ден астам адам тұрады. Адамдар бұл жерден кеткісі келмейді, өйткені олардың жұмысы бар. Ауылдың ерекше мақтанышы - балалардың көп саны, олардың 160-тан астамы жергілікті он жылдық бір мектепке барады. Ауылда балалар болса, оның болашағы да бар.

Қазір "Агро Өндіріс" ЖШС - аудандағы ең ірі шаруашылық. Бір кездері совхоздар құлағаннан кейін 40-тан астам шаруа қожалықтары болды. Бірақ көпшілігі өз бетінше жұмыс істеудің қиындықтарына төтеп бере алмады. Бірақ Бақауовтар отбасы 100 га жерді өңдеуден бастап, жыл сайын егістік алқаптарын ұлғайтып, ауыспалы егіске жаңа дақылдар енгізе отырып, өзінің агроөнеркәсіп өндірісін дамытты. Ал 2002 жылдан бастап мал шаруашылығымен айналыса бастады.

"Агро Өндіріс"-те қазақ ақбас тұқымында өз таңдауын кездейсоқ тоқтатқан жоқ: бұл мал ауруға бейім емес және жалпы - төзімді. Qazaq Aqbas жайылымдағы шөптер өте аз болған кезде қысқы суыққа да, жазғы құрғақшылыққа да оңай төзеді. Мұндай жағдайда шетелдегі бұқалар күрт арықтап кетер еді, бірақ ақбастар кез-келген жағдайда салмағын азды-көпті тұрақты ұстайды. Қазақтың ақбас тұқымының селекциялық процесіне қатысушы жергілікті дала малы мен қалмақ тұқымының гендері осылай көрінеді.

Жем жеткілікті болған кезде, Qazaq Aqbas-тың тағы бір ата-бабасы герефорд гендері өздерін көрсетеді. Мал тез салмақ қосады, ал ет мәрмәр болып шығады. Еттің ұшадан шығуы - кемінде 54%.

- Қазақ ақбастың бізге ұнайтын тағы бір ерекшелігі - бұл күшті аналық инстинкт, - деді "Агро Өндіріс" ЖШС директоры Марат Бақауов. - Сиыр ешқашан бұзауын қараусыз қалдырмайды. Қандай жағдай болмасын, ол оған қамқорлық жасайды.

Шаруашылықта малдың қатты боран мен аяз кезінде паналай алатындай қоралары бар. Бірақ ауа-райы жақсарған кезде мал ашық жерлерге шығады.

Қазір шаруа қожалығында сұрыптауға дайындалып жатқан бұқалар мен жас малдар бар. Бұқашықтардың бірінші тобында 8-9 айлық және салмағы 250 кг болатын 40 бас бар. Бұл туралы бізге "Агро Өндіріс" ЖШС бас зоотехнигі Марина Живцова айтып берді.

Айтпақшы, табынның жартысын ұрықтандыру жасанды түрде жасалады, тұқым генетика спектрін кеңейту үшін Asyl Tulik-тен алынады. Бұқалар тазарту үшін іске кіріседі. Alabota, "Журавлевка-1", "Новобратское" сияқты асыл тұқымды шаруашылықтарда бұқалар сатып алынды.

Бұқа бірінші санаттағы мәртебеге ие болу үшін ол бірқатар талаптарға сай болуы керек. Бұл туралы Қазақтың ақбас тұқымының республикалық палатасының өңірлік менеджері Ерқанат Әлжанов айтып берді. Талаптардың бірі - өз өнімділігі бойынша сынақтан өту. Яғни, жақсы жем конверсиясын және салмақ қосуын көрсету. "Агро Өндіріс" ЖШС-де бұқашықтар тәулігіне 800-900 грамм жинайды, ең үздіктері - 1 кг. Сынақ қорытындысы бойынша шаруашылық бұқашықтарының 35%-ы бірінші санатты алады.

Қыста малды жақсы азықтандыру үшін (ол жайылымда болмаған кезде) шаруашылық үшін маңызды сәт - қысқа жем жинау. Биыл онымен ешқандай мәселе жоқ, бір жарым жылдық қор жиналды. Жазда шөп жаңбырдың арқасында жақсы болды. Шілде айында жоғары ылғалдылыққа байланысты мәселе туындағанымен, жер суланғандықтан, шабындыққа далаға шығу мүмкін болмады.

Пішеннен басқа, фермада малға жемшөп өсіріледі, одан құрама жем өз жемшөп цехында дайындалады. Биылғы жылы арпа гектардан 15 ц өнім берді.

"Агро Өндіріс" ЖШС-нің мал көрмелеріне қатысу тәжірибесі бар. Рас, биылғы жазда жарысқа өз малдарын жіберген жоқ, бірақ Jana Dala көрмесінде қазылар алқасы (және құрметті екінші орын) "Агро Өндіріс" аналық малынан алынған "Агро Даму" жас малын жақсы бағалады. ("Агро Даму" өзінде ElDala.kz командасы өткен жылғы АгроКеруен Ет 2023 барысында болды).

- Мал сатып алушылардан тек жақсы пікірлер естиміз, - деді Марат Бақауов. - Және бәрі бізден жас малды сатып алғысы келеді. Біз әдетте аналық малды толтыруға ұрпақтың 30%-ын қалдырамыз, ал қалған малды сатамыз. Биыл да осылай болады. Айтпақшы, тауарлық шаруашылықтар біздің 2-ші класты бұқаларды бордақылау бағасымен бордақылау үшін алады, бұл тірі салмақтың килограмы үшін шамамен 1500 теңге. Олар асыл тұқымды малдың жем конверсиясы жоғары екенін және ол бордақылау кезінде тезірек салмақ қосатынын біледі. Яғни, мұндай мал үшін бізге көбірек төлеу арқылы олар сою жағдайларына тезірек жету арқылы пайда көреді.

Фермерлердің мал сатып алуы қазір негізінен "АгроБизнес" бағдарламасы бойынша Аграрлық несие корпорациясы арқылы жеңілдетілген пайызбен қаржыландырылады, сондай-ақ мемлекет асыл тұқымды бұқа немесе қашар сатып алуға басына 150 мың теңге субсидия бөледі. 9 айлық қашардың бағасы - бір бас үшін 400 мың теңге. Бірінші санаттағы бұқалардың бағасы қымбатырақ.

Алайда, мал шаруашылығын дамыту үшін бәрін несиелік қаражатқа жұмсамай, фермерлерге лайықты ақша табуға мүмкіндік беру әлдеқайда жақсы болар еді. Ол үшін жоғары бағамен тұрақты сату қажет. Ол болса, фермерлердің өз қаражаттары болады, олар дамуға инвестиция сала алады. Оның ішінде репродукторларда сапалы асыл тұқымды мал сатып алуға.

Фермерлерге малды еркін экспорттау мүмкіндігін ашу (басында - тауарлық) Қазақстанның барлық ет саласын дамыту үшін қуатты серпін болар еді.

- Қазақстанда ІҚМ саны қысқа мерзімде бірнеше есе артатынына сенімдімін, - деп атап өтті Марат Бақауов. - Айталық, біздің аймақ репродукторлардың жұмысы үшін өте ыңғайлы - аналық малды ұстау, сапалы жас малды өсіру және сату. Бірақ қазір біз сұраныстың төмен екенін көріп отырмыз, өйткені тауарлық малдың экспорты шектеулі және фермерлердің малды кеңейтуге және жақсартуға ынтасы жоқ. Экспорттың ашылуы бүкіл тізбекті - репродукторларды, тауарлық фермаларды және бордақылау алаңдарын қозғалысқа келтірер еді. Жайылым бар, мал бар - тек сатуды қамтамасыз ету керек. Бірақ әзірге экспорт жабық, елде мал да, ет те артық өндіріледі. Көптеген фермерлер нарықта ет бағасы жоқ деп шағымданады. Ол бес жыл бойы бір деңгейде тұр. Сонымен қатар, фермерлердің шығындары әр маусымда өседі. Нәтижесінде ешкімде дамуға ресурстар да, ынталандыру да жоқ. Себебі ет арзан, ал жем қымбат - жұмыс істеу тиімді емес.

ElDala.kz командасы "Агро Өндіріс" ЖШС ұжымына сапалы төл және жас малға жоғары баға тілейді. Ал біз жобаның серіктесі - Қазақтың ақбас тұқымының республикалық палатасының қолдауымен АгроКеруен Ет 2024 бағыты бойынша әрі қарай жүреміз.

Сергей Буянов