Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Қазақстанда асыл тұқымды мал пышақ астына түсуде
08 октября 2024
Қазақстанның етті мал шаруашылығы үшін биылғы жыл екіұшты болды. Бір жағынан, ылғалды жаз ұзақ уақыт бойы болмаған үлкен мөлшерде қысқа азық дайындауға мүмкіндік берді. Екінші жағынан, жас малды сатудағы қиындықтар шаруа қожалықтарының экономикасын тиімді құруға мүмкіндік бермеді. Бұл қиындықтар әсіресе экспортқа жұмыс істеу мүмкіндігінен айырылған асыл тұқымды мал шаруашылығына әсер етеді.
Бұл туралы ElDala.kz порталына Қазақтың ақбас тұқымының республикалық палатасының атқарушы директоры Бақтияр Өтелбаев айтып берді.
Осы маусымда Қазақстанда ірі қара малдың асыл тұқымды мал басының саны айтарлықтай өсуі керек еді. Өйткені, қыста жемшөппен қамтамасыз ету фермерге қыста тыныш қарауға және көктемге дейін ұстай алатын малды союды неғұрлым тиімді сатылымға бағыттауға мүмкіндік береді. Өйткені, қыста жемшөптің жеткілікті болуы фермерге қысты сабырмен қарсы алуға және тиімдірек сатуды көздеп, көктемге дейін ұстай алатын малын союды кейінге қалдыруға мүмкіндік береді.
Алайда, Қазақтың ақбас тұқымының республикалық палатасының деректеріне сәйкес, тіркелген асыл тұқымды малдың саны да, сатылатын жас малдың саны да төмендеді.
Мәселен, егер 2023 жылдың тоғыз айында палата 58 410 бас тіркесе, 2024 жылдың тоғыз айында - 53 276 бас. Яғни, қолайлы жағдайда мүмкін болатын 50% өсімнің орнына 10%-ға төмендеу. Бұл фермерлер асыл тұқымды малдың бір бөлігін етке жіберуге мәжбүр екенін көрсетеді.
- Яғни, біз қазір асыл тұқымды мал өсіру тиімсіз болғандықтан 30 мыңға жуық бас жоғалттық, - деді Бақтияр Өтелбаев.
Фермерлер бағаға риза емес. Сонымен қатар, үздік бұқаларға да: егер өткен жазда аукционда чемпион бұқалар 1,5 млн теңгеге дейін сатылған болса, онда биыл тек 1 млн. Негізінде бұл қарапайым 1-ші санатты бұқаның құны, ол өндіріс құралдарының қымбаттауына және елдегі жалпы инфляцияға байланысты фермерлердің барлық шығындары өскенімен, жыл бойы өспеген.
- Динамика бізді қуантпайды, - деді Бақтияр Өтелбаев. - Сонымен қатар, біз алаңдатарлық үрдісті бірінші жылдан бері байқап отырмыз. Қалай болғанда да, егер фермер өзінің шығындарын ескеретін әділ бағамен тұрақты сатылымға ие болмаса, онда ол дамуға қызығушылық танытпайды.
Асыл тұқымды жас малға деген сұраныстың төмендеуінің себебі асыл тұқымды жас малды экспорттауға тыйым салуда да, ішкі нарықта сұраныстың төмендігінде де. Сонымен қатар, бұл екі фактор байланысты: тауарлық шаруашылықтар асыл тұқымды шаруашылықтардан мал алмайды, өйткені олар тірі мал мен ет экспортында да шектеулі. Мал өсірушілердің барлық дерлік жұмысы қазір ішкі нарыққа бағытталған және ол қазірдің өзінде толып кетті.
- Мал экспортына тыйым сала отырып, Үкімет ішкі нарықта ет бағасын тұрақтандырудың қысқа мерзімді мәселесін шешуде, - деп атап өтті Бақтияр Өтелбаев. - Бірақ бұл бүкіл ет саласының дамымауының ұзақ мерзімді мәселесін тудырады. Тек экспорт жыл бойы тұрақты сатылымдарды қамтамасыз етеді. Қазақтың ақбас тұқымды аналық басының экспортын ашатын кез келді.
Бұл ретте шетелдік сатып алушылар тарапынан қазақтың ақбас тұқымды асыл тұқымды төліне сұраныс сөзсіз болар еді. Кем дегенде Qazaq Aqbas сатып алуға Орта Азия елдері дайын. Бұрын мұндай тәжірибе болған - аналық мал оңтүстік бағытта (Қырғызстан, Өзбекстан) пышақ астына емес, отарды кеңейту үшін кеткен.
- Біздің асыл тұқымды малымыздың сапасы өте жоғары, бұған қазақ ақбас бұқашықтардың байқаудағы жеңісі дәлел, - деді Бақтияр Өтелбаев. - Өткен жылы "Дәурен" ШҚ бұқасы Jana Dala көрмесі аясында өткен байқауда барлық тұқымдар арасында чемпион атанды. Ал биылғы жылы сол "Дәурен" ШҚ-ның Шомбал бұқасы сол жерде абсолютті чемпион атанды.
Байқауға қазақтың ақбас тұқымды 54 бұқасы қатысты. Әр түрлі аймақтардан фермерлер келді, кейбіреулер тәжірибелі, кейбіреулері жаңадан келген. Халықаралық төрешілер болды: Шотландиядан келген маман - Уильям Макларен. Мұнда американдық сарапшы Фрэнк Грейвс пен Ирландиядан келген Ларри Фени болды, ол бүгінде Герефорд тұқымының дүниежүзілік кеңесінің бас хатшысы.
- Қазылар алқасы бұқашықтарды ғана емес, фермерлердің жұмысын да бағалады, - деді Бақтияр Өтелбаев. - мысалы, "Дәурен" ШҚ бұқасы өзі шықты, оны артынан итерудің қажеті жоқ еді. Қазылар алқасы мұндай фактіні бағалап, бұл фермердің үлкен жұмысы екенін түсіндірді. Жеңімпаз бұқа аукцион барысында сол жерде сатылды.
Сондай-ақ биыл Батыс Қазақстанда Qazaq Aqbas жарысы өтті – әр түрлі жас топтарындағы "Сәбит" ШҚ мен "Шұнайбеков" ШҚ бұқалары жеңіске жетті.
Палата ет сатумен айналысатын шаруашылықтар арасында тағы бір ауқымды ішкі байқау өткізді. Олар стейк сапасында жарысты. Жеңімпаз Шығыс Қазақстан облысының "Багратион" ШҚ болды. Критерийлер - еттің дәмі, мәрмәрлігі және т.б.
- АгроКеруен Ет 2024 барысында біз фермердің шынайы өмірін - оның мәселелері мен жетістіктерін көрсеткіміз келеді, - деп түйіндеді Бақтияр Өтелбаев.
Естеріңізге сала кетейік, ElDala.kz командасы АгроКеруен Ет 2024-ке аттанғалы жатыр. Екінші жыл қатарынан жобаның серіктесі – Қазақтың ақбас тұқымының республикалық палатасы. Біздің бағытымызда 1-ші санатты бұқаларды өсіретін, сол арқылы Qazaq Aqbas-тың бірегей генетикасын дамытатын 1-санаттағы 11 асыл тұқымды шаруашылыққа бару кіреді. Олар – Павлодар, Ақмола, Солтүстік Қазақстан, Батыс Қазақстан, Алматы және Абай облыстары.
2024 жылдың 8-22 қазан аралығында ElDala.kz сайтында репортаждарды оқып, YouTube арнамыздан шығарылымдарды көріп, әлеуметтік желілерде біздің бағытымыздан хабардар болыңыз.
