Озон фермерлерге қалай көмектеседі

Егіннің өнімділігі - бұл егістіктерде емес, қамбарда жиналғаны – фермерлер осындай қағидатты ұстанады. Алайда, астық немесе картопты қоймаға толтыру жеткіліксіз. Сату сәтіне дейін тауардың сақталуын қамтамасыз ету қажет. Мұнда проблемалар жиі кездеседі. Тәжірибе көрсеткендей, Қазақстан қоймаларының 20%-ында үй-жайлардың ылғалдылығы, температурасы және зарарсыздандырылуы бойынша талаптар сақталады. Қалғанының бәрі - ескірген құрылымдар. Сақтау нормаларының бұзылуы ауыл шаруашылығы шикізатының бүлінуіне, яғни өндірушілердің қаржылық шығындарына алып келеді.

Алайда, озонды пайдаланатын қазақстандық мамандардың әзірлемесі кез келген қойма үй-жайында ауыл шаруашылығы өнімдерін сақтауға көмектеседі. Бұл технология туралы ElDala.kz порталына «Ozone Agro» қазақстандық компаниясының тең құрылтайшысы және техникалық директоры Юрий Зеленский айтып берді.

Компания екі жылдан бері агроөнеркәсіптік озондағыш шығарады және оларды орнатумен айналысады.

- Біз муниципалды ғимараттарды озондадық, содан кейін одан әрі даму туралы мәселе туындады, - деді Юрий Зеленский (суретте). - Біз озонды агрономия саласында қолдану туралы көптеген әдебиеттерді тауып, осы бағытта қозғалуды шештік.

Тақырып бойынша оқу: Тұрақтандыру қорларына ұзақ сақтау мерзімі бар тауарлар ғана сатып алынады

Фермерлердің технологияға деген қызығушылығы бүкіл елде артып келеді. Мұның барлығы озондағыштың экологиялық таза және технологияның тиімділігі арқасында тез арада жақсы пікірге ие болуының арқасында.

Технологияның мәні неде?

Патогендік микроағзалардың дамуын (вирустар, саңырауқұлақтар, шірік, көгеруді қоздырғыштар) температура мен ылғалдылықтың өзгеруі ынталандырады. Бұл биологиялық белсенділіктің алдын алу үшін қоймада осы процестерді баяулататын озондағыш орнатылады. Озон молекулалары ауаны сапалы әрі тез зарарсыздандырады, ал газдың өзі қауіпсіз. Ол үш нәрсені қажет етеді: озон генераторының өзі, электр қуаты және ауа.

Озон - табиғаттағы ең күшті тотықтырғыштардың бірі, бірқатар артықшылықтарға ие. Озон арқылы Erwinia (жұмсақ шірік), Fusarium (құрғақ шірік), Helminthosporium (күміс қотыр), Phytophthora (фитофтороз), Rhizoctonia (қара қотыр), Ralstonia solanacearum (қоңыр шірік) бактерияларын жою есебінен, сонымен қатар жаңа зең спораларының пайда болуына қарсы алдын алу шаралары және сақтау аймағында зиянкестерге қарсы профилактикалық күрес - көкөніс өнімдерінің шығыны азаяды.

Есептеулер келесідей: 1200 тонна сәбіз бар қоймада шірікке байланысты жыл сайын 300 тонна шығын болады. Қойманы мезгіл-мезгіл озондау кезінде шығын 300-ден 180 тоннаға дейін азаяды (қолданыстағыдан 40%).

Егер бір килограмм үшін 140 теңге бағасын алатын болсақ, шығынды 16,8 млн теңгеге қысқартамыз. Үнемдеу сомасы жабдықтың құнынан бірнеше есе аз.

Сондай-ақ, басқа да артықшылықтар бар: озон онымен әрекетке түсе отырып, этиленнің концентрациясын төмендетеді. Бұл өте маңызды, өйткені этилен сол картоптың өсуіне себеп болады. Озон оны басады.

- Біз қолданыстағы технологияларды жинап, оларды пысықтаймыз, - деді Юрий Зеленский. - Озондағыштың өзі жаңалық емес. Олар әр түрлі елдерде шығарылады. Бірақ агроөнеркәсіптік кешенге кіріктіру технологияны жетілдіруді талап етеді. Мысалы, біз астықты дистрибуциялау жүйесін пысықтадық, зертханалық жағдайда бірінші болып бидай дәнінің құлау көрсеткішін 17%-ға ұлғайттық. Бұл - бидай дәнінің сапасын анықтайтын көрсеткіш.

Мұндай тәжірибелер үнемі жүргізіледі. Компания Өсімдіктердің микробиологиясы және биотехнологиясы университетімен (Алматы) ынтымақтасады. «Agro-Innovation» ЖШС-мен келісімшартқа, Қазақстанның көкөніс өсірушілер одағымен меморандумға, Қазақстанның Астық одағымен ынтымақтастық туралы шартқа қол қойылды.

Дәнге келетін болсақ, компания жусанның иісін кетірумен айналысады, бабына жеткізілмеген астықты озонмен қалпына келтіреді. Сондай-ақ, ол тұқымды егу алдындағы өңдеуді жүзеге асырады, өйткені озон өнгіштікті арттыра отырып, ынталандырғыштар мен фунгицидтерге экологиялық таза балама болып табылады.

Мал шаруашылығында озонды қолданады. Атап айтқанда, ол сиыр қорасының ауасын аммиактан тазартады. Мысал - «КронАгро» фермасы, онда команда ElDala.kz команадасы АгроКеруен Сүт 2022 сапары барысында болды. Озон ең күшті дезодоратор болғандықтан, ол аммиакпен әрекеттеседі және оны ыдыратады.

Тақырып бойынша оқу: Озон иісі бар ферма АгроКеруен Сүт 2022, 2-күн

Ал құс фабрикаларында озон құс үйлерін өңдеу кезінде формальдегидтерге экологиялық таза балама ретінде қолданылады.

- Біз «Алель Агро» құс өсірушісінің барлық кезеңдерінде формальдегидті толық ауыстыру жобасын жасадық, - деді Юрий Зеленский. - Қазір сынақтар жүріп жатыр.  «Курочка Ряба» инкубациялық жұмыртқаны зарарсыздандыруды қамтамасыз ететін газ камерасындағы формальдегидтерді озонмен алмастыруды жоспарлап отыр. Сынақтар 100% тиімділігін көрсетті.

Жақын арада «Ozone Agro» компаниясы Павлодар облысындағы көкөністердің ірі өндірушісі «Ақтоғай Агро» компаниясының қоймасында озондағыштарды орнатумен айналысады. Жалпы, мамандардың жоспарлары Қазақстанмен шектелмейді - олар ТМД нарығына да, Еуропаға да шығуды болжап отыр.

Валентин Шипунов