Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Ветеринариялық мәселелерге байланысты қазақстандық ет Қытай мен Ресейге бармайды
13 декабря 2023
Соңғы онжылдықтарда Қазақстанның ветеринариялық қызметін ұйымдастыруда көптеген жүйелі мәселелер жинақталды. Қазіргі көлемді және үйлестіру қиын жүйені жаңарту қажет. Бұл мал шаруашылығы өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етумен қазіргі қолайсыз жағдайды тұрақтандыруға және ақырында отандық өндірушілер үшін сыртқы өткізу нарықтарын ашуға мүмкіндік береді.
Бұл туралы Jańa Dala / Vet Astana көрмесінің кулуарында ElDala.kz порталына берген сұхбатында ветеринария ғылымдарының докторы, профессор, "БҚО ветеринария дәрігерлері" бірлестігінің төрағасы Гайса Абсатиров айтып берді.
Бейне форматындағы толық сұхбатты біздің youtube арнамыздан көріңіз:
- Бізде Ауыл шаруашылығы министрлігі, оның құрылымында Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитеті бар сияқты, өз кезегінде ол келесі құрылымдарды қамтиды: Республикалық ветеринариялық зертхана, Республикалық эпизоотияға қарсы жасақ, Ұлттық референттік орталық, - деді Гайса Абсатиров. - Облыстарда ветеринария басқармалары бар, ал әрбір республикалық құрылымның барлық облыстарда филиалдары бар. Бірақ олардың қызметі толық үйлестірілмеген, сондықтан олардың бірде-бір мақсатты жұмысы жоқ. Әркім өз бетінше жұмыс істейді! Ал өңірлерде, негізінен, ерекше жұмыс сезілмейді. Олар тыныш отырады, мораторийге сілтеме жасайды және тексерулер жүргізе алмаймыз дейді. Сондықтан, соңғы жылдары бізде жағдай майдандағыдай - бір жерде аурудың өршуі, содан кейін басқа жерде. Экспорттық нарықтардың жабылуы осыған байланысты.
Сарапшы 2015 жылы Қазақстан Халықаралық эпизоотиялық бюродан елдің тоғыз өңірі үшін вакцинациясыз аусылдан таза аймақтар мәртебесін алғанын еске салды. 2017 жылы тағы бес аймақ вакцинациямен аусылдан таза аймақтар ХЭБ мәртебесін алды. Алайда, аусылдың өршуі мезгіл-мезгіл болды, бірақ олар ресми түрде танылмады. 2022 жылы айқын нәрсені жасыру мүмкін болмады және аурудың бір ошағы танылды. Нәтижесінде 2023 жылдың басында Қазақстан аусылдан таза аймақ мәртебесінен айырылды. Осыдан кейін қазақстандық мал шаруашылығы өнімдері үшін Ресей де, Қытай да жабылды.
- Қазір ҚР АШМ бұл мәртебені қалпына келтіру бойынша жұмыс жүргізуде, - деді Гайса Абсатиров. - Бір кездері ветеринария Ауыл шаруашылығы министрлігінің өгей қызы болғанын атап өту керек. Бұл қызметті агрономдар да, экономистер де, әлеуетті құрылымдарының бұрынғы қызметкерлері де басқарды. Бұл салада толық білімі жоқ вице-министрлер жетекші скрипканы ойнауға тырысты. Олар ветеринарлық қауіпсіздік жүйесін қазіргі күйіне келтірді. Қазір Саратов зооветеринарлық институтының тәжірибешісі, түлегі болып табылатын вице-министр Бердалин Аманғали Бисембайұлының келуімен жақсы жаққа өзгерістер бар. Мал мен мал шаруашылығы өнімдерін қадағалау үшін цифрландыру енгізілуде. Ауыл шаруашылығы министрі Сапаров Айдарбек Сейпелловичтің рөлі де маңызды, ол Омбы ауыл шаруашылығы институтын бітірген үлкен тәжірибесі бар тәжірибеші. Сондықтан бұл тандем ветеринарлық саладағы мәселелерге байыпты қарады. Оның үстіне, оған ел басшылығы да назар аударды, мәселе ҚР Қауіпсіздік Кеңесінің отырысында қаралды.
Үкімет ветеринариялық-санитариялық объектілерді - үлгілік ветеринариялық пункттерді, бөліністерді, зертханаларды жайластыруға, қызметтік автопаркті жаңартуға қомақты қаражат бөлді.
Суретте: Гайса Абсатиров
Ветеринария мамандарының жалақысының төмендігі (айына 170 мың теңгеден) мәселе болып қалып отыр, бұл кадрлар тапшылығына әкеледі. Аздап өсу бар, бірақ еңбекақы деңгейі әлі де оңтайлы емес. Оның үстіне өңірлер бойынша жалақының айырмашылығы бар, оны да түзету қажет.
- Сондай-ақ, бір ветеринарлық маманға жүктеме мәселесі шешілген жоқ, - деді Гайса Абсатиров. - Бұрын норматив болған - бір адамға 850 бас. Ал қазір бір ауылдық округте ветеринар 1 900 - ден 2 500-ге дейін малға қызмет көрсетуге мәжбүр. Әрине, ол мұның бәрін жасай алмайды және сапа зардап шегеді.
Ветеринария мамандарының кадрлық құрамын толықтырудың кадрлық әлеуетін республикада он шақтысы бар мамандандырылған жоғары оқу орындары толықтыруды көздеп отыр. Мәселе тек жастарды ауылға қалай тарту керек. Олар әлі күнге дейін тұрмыстық жағдайлардың, жұмыс жағдайларының болмауы, ауыл инфрақұрылымының дамымауы сияқты түсінікті себептермен барғысы келмейді.
Тағы да - төмен жалақы. Сондықтан жыл сайын ветеринарларды оқытуға бөлінетін гранттар игерілмейді. Немесе қалдық қағидасы бойынша диплом үшін бастапқыда мамандық бойынша жұмыс істеуді жоспарламаған талапкерлер барады. "Дипломмен - ауылға" бағдарламасы жас ветеринарларды тартудың ешқандай әсерін тигізбейді.
- Бұл ретте біздің елімізде жас мамандар үшін лайықты жұмыс пен өмір сүру жағдайларын жасайтын озық мал шаруашылықтарының мысалдары бар, жастар сол жерге барады, - деп атап өтті Гайса Абсатиров. - Және, әрине, барабар жалақы қажет. Мысалы, Ресейде қазір ірі агрохолдингтердегі ветеринар маманы 150 мың рубльге дейін алады. Бұл соманы беске көбейтсе, 750 мың теңге болады. Қарапайым маман 56 мың рубль негізгі мөлшерлемеден бастайды - бұл 300 мың теңгеден асады. Биылғы жылы ветеринар мамандығы Ресейдің АӨК сұранысының алғашқы үштігіне кірді.
Тақырып бойынша оқу: Қой етінің ірі экспорттаушылары рейтингінде Қазақстан АҚШ-ты қалай озып кете алады
Мамандықтың беделі де маңызды. Қазақстанда әлі күнге дейін ресми кәсіби мереке - Ветеринарлық маман күні жоқ. Бейресми түрде ветеринарлар оны 10 шілдеде атап өтеді, бұл "ҚР Ветеринария туралы" заңының бекітілген күні. Бірақ әзірге бұл мерекені үкімет ресми түрде қабылдамады. Мамандар бұл бір кездері болады деп үміттенеді. Өйткені, бұл мамандықтың маңыздылығын келесі қанатты сөздер атап көрсетеді: "Медицина адамды емдейді, ал ветеринария - адамзатты".
