Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Неліктен жаңа ауыл шаруашылық техникасы Қазақстан фермерлеріне қол жетімді емес
Қазақстан фермерлері лизингтік қызметтерге 10% -ғана қол жетімді болып отыр. Бұл фактіні «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы жүргізген зерттеу көрсетті. Аталған әдістің тиімді болмауынан елдің машина-трактор паркі жаңартылмай отырғанын көрудеміз.
Қарқынның төмен болуы
Қазіргі уақытта ҚР-да 64-ке жуық лизингтік компаниялар жұмыс істейді, бірақ олардың тек екеуі ғана нарықта жұмыс істеуде. Бұл қаржы портфелі 233,4 млрд теңгені құрайтын «Казагроқаржы» АО және ««БРК-Лизинг» АҚ- 190,3 млрд теңге. Салыстыру үшін айтар болсақ,, «Технолизинг»ЖШС үшінші компанияның портфелі 15,3 млрд теңгені құрайды.
Лизингтік компаниялардың тізімі бұлай шектеулі болуы күмән тудырады. Шынында да, нарықтық жағдайда шаруашылықтар лизинг ала алмауда. «Қазагроқаржы» бүгінде 100- сұраныстың 5-інің ғана техникаларын жаңартуға көмектесе алады.
Фотода:«Атамекен» ҰКП-тың тамақ өнеркәсібі және АӨК департаментінің басқарушы директоры Ербол Есенеев
2020 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстандағы лизингтік портфельдің жалпы көлемі шамамен 470 млрд теңгені құрады. Сонымен бірге лизингтік нарықтың Қазақстанның ЖІӨ-дегі үлесі 0,6% -ды ғана құрайды. Салыстыру үшін айтар болсақ, Ресейде бұл 1,24% құрайды. Бұл Қазақстанда лизингтік қызметтердің өсуі мен дамуына әлі ұзақ мерзім бар екендігін көрсетеді.
«ҚазАгроҚаржы» АҚ ауыл шаруашылық техникасының лизингі нарығында 1998 жылдан бастап жұмыс істейді. 2015 жылға дейін компания өте белсенді дамыды, өйткені ол республикалық бюджеттен қаржыландырылды. Алайда, 2016 жылдан бастап республикалық бюджеттен қаражат қарастырылмаған және компания АӨК субъектілерін коммерциялық қарыз қаражаты есебінен қаржыландыруға мәжбүр болды.
Осы жағдайдан кейін машина-трактор паркін жаңарту қарқыны төмендеді: Қазақстанда жылына 10-12% жаңару қажет болса, бүгінде олар 1-3% құрайды (тракторлар - 1,2%; комбайндар -2,8%; сепкіш құралдар - 0,6%, оратын техникалар - 1,6%).
Нарықтағы ұсыныстар
2021 жылы наурыз айында «Атамекен» ҰКП лизингтік компанияларға, сондай-ақ ауыл шаруашылық техникаларын өндірушілерге жағдайды жақсарту үшін лизинг жүйесін жетілдіруге қатысты ұсыныстар әзірлеу туралы хаттар жіберді.
Тақырыпқа байланысты оқу: ҚАҚ ауыл шаруашылық техникаларын сатып алуға 43,1 млрд теңге бөлді
Келесідей ұсыныстар түсті:
- «Индустриялық даму қоры» АҚ жобаларды қаржыландыруға қаражаттың жетіспеушілігіне назар аударды. Компания агроөнеркәсіптік кешенге субсидияларды арттыру мүмкіндігін қарастыруды және пайыздық мөлшерлемені / инвестициялық субсидияларды қолдану механизмін жеңілдетуді ұсынды.
- «Лизинг тобы» АҚ өз хатында «Аграрлық несиелік корпорация» АҚ-пен қарыз алушыларға одан әрі несиелендіруді қаржыландыру мәселесінде өзара келісу кезінде тиімді әдістердің жоқтығын көрсетті.
- «Технолизинг» ЖШС өз хатында осыған ұқсас мәселелерді атап өтіп, жеке лизингтік компанияларды қаржыландыру мәселесін толығырақ зерттеу қажет деп санайды.
Сонымен қатар Qoldau.kz.жүйесінде сыйақы ставкалары мен инвестициялық шығындарға субсидиялар беру процестерін автоматтандыру мәселесі маңызды екендігі айтылды. Мемлекеттік қолдау төлемдеріне бюджеттік қаражаттың жетіспеушілігіне назар аударылды.
Сауалнама нәтижелері бойынша нарық қатысушылары «Қарапайым нәрселер экономикасы» бағдарламасының үлгісі бойынша Қазақстанда облигациялық бағдарламалардың лизингтік нарығын құру туралы ұсыныстар алды. Лизингтік компания эмитент ретінде әрекет етеді.
Синдикатталған түрдегі несиелеу процесі (бір несиелік келісімнің белгілі бір акцияларымен мәмілеге қатысатын несие берушілер синдикаты), лизингтік операцияларға кепілдік беру механизмін жетілдіру және субсидиялау бағдарламаларын кеңейту ұсынылады. 2022-2026 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенін дамытудың жаңа ұлттық жобасына енгізу туралы басқа да ұсыныстар айтылды.
Бағаның жоғары болуы
Лизингтік компаниялар қазіргі кездегі қаражатқа деген қажеттілік 750 млрд теңгені құрайтындығын атап өтті.
Тақырыпқа байланысты оқу: ҚР фермерлеріне сәбіз жинайтын SIMON комбайндары ұсынылды
Бір орташа комбайнның құны $350, ал тұқым себу кешені - $500 мың тұрады. Бұл ақшаны жабдық сатып алу үшін беру және ақшаны белгіленген мерзімде 10 жыл ішінде қайтару өте үлкен тәуекел.
Біздің елімізде қазақстандық агроөнеркәсіптік кешенде еңбек өнімділігін арттырудың басқа жолы жоқ. Машина-трактор паркін жаңарту және соған байланысты заманауи ауыл шаруашылық технологияларын қолдану ғана бұл саланы көркейте алады.
Біз өзгерте алмайтын жағдайлар бар, ол - жауын-шашын мөлшері, жердің құнарлылығы. Біз тек қандай техниканы немесе қандай технологияларды қолдану ғана қолымыздан келеді. Яғни тұқымды уақытында себу, егін жинау, шығынды азайту үшін – техниканы жаңарту керек.
Фермерлермен сұхбаттасқанда барлығының айтатыны- жаңа тракторлар мен комбайндар алғысы келетінін естиміз. Сондықтан оларға жеңілдетілген шарттармен лизинг арқылы техника беру қажет.
Техникаларды жаңарту 2019 жылы ең жоғары деңгейде болды, сол кезде Қазақстанда жылдық орташа көрсеткіш 4% -ға жетті. Содан кейін мемлекет оған инвестицияларды субсидиялау және несие бойынша пайыздық мөлшерлемені төмендету арқылы қомақты қаражат құйды. Алайда, 2020 жылы екі фактордың әсерінен жағдай қайтадан нашарлады. Біріншіден, теңгенің айырбастау бағамы төмендеді, екіншіден, ауыл шаруашылық техникаларын пайдалану төлемі енгізілді. Жалпы алғанда, техника қалдықтарын жинау барлық инвестициялық субсидияларды теңестірді және бұл фермерлердің жаңа ауыл шаруашылық техникаларын алуын қол жетімсіз етті.
Таңдау жоқ
Фермерлердің назар аударатын тағы бір мәселесі – ұсынылатын техника түрлерінің аздығы, шектеулі болуы. Яғни мұнда екі бағана бар - өте қымбат техника (керемет құралдар) батыс елдері шығарған жабдықтар, немесе арзан (өте қарапайым) жергілікті компаниялар құрастырған жабдықтар (Ресей мен Беларуссияда жасалған). Орташа деңгейдегі ешқандай техника ұсынылмайды. Фермерлер екеуінің біреуін таңдауға мәжбүр, өйткені онда бағасы мен сапасы сай келетін дұрыс техника жоқ.
Тақырыпқа байланысты оқу: ҚР-да ауыл шаруашылық техникаларын шығару бір жыл ішінде 98% -ға артты
Салыстыру үшін айтар болсақ, мысалы, Түркияда түрлі техникаларды таңдау мүмкіндігі фермерлер үшін қол жетімді, әсіресе кішігірім механизациялар көп. Біздің елде шағын тракторларды тек екі өндіруші ғана шығарады. Осындай жағдайлардан соң шағын кәсіпкерлікті қалай дамытуға болады?
Айта кетерлік жағдай бұрын пайдаланылған ауыл шаруашылық техникаларын да ұсынуға болады емес пе? Бұл осы қиындықтан шығудың жолы болар еді. Алайда лизингтік бағдарламалар бойынша тек жаңа жабдықтарды сатып алу керек. Неліктен мұндай шектеулер енгізілгені түсініксіз. Бұл фермерлер үшін техникаларды таңдауды шектейді-азайтады.
Әзірге Қазақстанда лизинг тәсілі осындай күйде. Агроөнеркәсіптік кешенді дамытуда нәтижеге қол жеткізу үшін, осы мәселе жолға қойылып, жақсармайынша толық жұмыс істеу мүмкін емес.
