Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Ет бағасының төмендеуі болмайды
Бұқашықтар мен еркек тоқтыларды елден әкетуге тыйым салу Қазақстанда 15 желтоқсаннан бастап қолданыла бастады. Үкімет жарты жылға шектеу қойды. Сарапшылар бірнеше себептерін атайды - бұл аналық малды экспорттау схемаларын ашқан сыбайлас жемқорлық жанжалдары (оны экспорттауға тыйым 2020 жылдың ортасынан бастап күшіне енеді) және ішкі нарықтағы ет бағасының өсуін тежеу ниеті.
Тақырып бойынша оқу: Қазақстанда бұқашықтар мен картоп экспортына тыйым салу енгізілді
Қалай болғанда да, осы шаралардан зардап шеккендер қатардағы фермерлер болады. Олар бұл фактіге Үкіметтің назарын аударады және тыйым салуды қоспағанда, саланы дамытуды реттеудің басқа құралдарын қолдануды сұрайды.
Бұл туралы Қостанай облысынан келген фермерлік қожалығының басшысы Мереке Исмағұлов өз пікірімен бөлісті. Оның айтуынша, проблемалардың себебі Ауыл шаруашылығы министрлігі мен Үкімет кері байланыс жүйесінің жоқтығынан шаруаларды естімейді.
- Қазір мемлекеттік қазынадан ақша шығару бойынша сыбайлас жемқорлық схемаларын дау-жанжалға байланысты сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл қызметінің түзетулері бар субсидиялар туралы пікірталас жүріп жатыр, - деді Мереке Исмағұлов. - Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл қызметі Ауыл шаруашылығы министрлігіне мемлекеттік қолдау жүйесіндегі белгілі бір өзгерістерге кеңес береді. Өз пікірімді айтайын: субсидияларды толығымен алып тастау керек. Олар мүлдем қажет емес. Жұмыс істеу үшін жағдай жасау керек, фермерлер өз өнімдері үшін жақсы баға алуы үшін сатуға арналған бәсекелестік орта құру керек.
Фермердің айтуынша, Үкіметтің міндеті субсидиялар арқылы кәсіпкерлік белсенділікті ынталандыру емес. Бұл мемлекеттік қолдауды алудың өзі бизнеске айналған кездегі бұрмаланған жүйе. Шын мәнінде, фермер өз ісінің тиімділігін көрсе, қосымша уәжсіз дамиды. Бірақ, өкінішке орай, қазіргі уақытта мемлекет ауылшаруашылық тауар өндірушілерінің қайта-қайта қолың қағады, соның ішінде тыйым салумен.
- Мемлекет бизнесмен жасағысы келетін барлық нәрсені тоқтатуға тырысып жатқанда, мағынасы болмайды, - деп атап өтті Мереке Исмағұлов. - Мен сиыр қораларын салуға 20 млн теңге салдым делік. Ал енді 15 желтоқсаннан бастап мал экспортына тыйым салынды. Бізде әлемдік деңгейдегі қайта өңдеу өнеркәсібі жоқ. Бізде фермерлерден малды оның өзіндік құнынан жоғары бағамен сатып алу керек деген саналы ой жоқ. Егер менде тірі салмақтың өзіндік құны 1 000 теңге болса, онда сіз оны менен кем дегенде 1 200 теңгеден сатып аласыз. Егер еттің өзіндік құны 1 800 теңге болса, онда сіз оны 2 000 теңгеден сатып аласыз, сонда мен бір килограмнан кем дегенде 200 теңге таза табыс табамын.
Тақырып бойынша оқу: Мал экспортына тыйым салу фермерлерге әсерін тигізеді
Фермер Үкіметтің іс-әрекеті халық үшін де, фермерлер үшін де оң нәтиже бермейтініне назар аударады. Бұл туралы 2020 жылдың басында 2020 жылдың қарашасына дейін қолданыста болған мал экспортына мораторий енгізілген кездегі тәжірибе айтады. Мақсат ішкі нарықтағы ет бағасының төмендеуіне қол жеткізу болды. Бірақ бұл болмады - сиыр етінің бағасы өзгеріссіз қалды, килограмы шамамен 2 500 теңге. Бұдан кім ұтты, әрине фермерлерден ет пен мал сатып алатын делдалдар. Сату бойынша баламаның жоқтығын пайдаланып, олар бағаны түсіріп сатты, ал өздері ет сату бағасын сол деңгейде бөлшек саудада қалдырды. Нәтижесінде олардың маржасы өсіп, фермерлер рентабельділік шегінде жұмыс істеуге мәжбүр болды.
- Делдалдар бізге, өндірушілерге бағаны төмендетеді, өйткені елде ет артық қалуда. Олар үйіліп жатыр, - деді Мереке Исмағұлов. - Аналық мал экспортқа шығарылады деген шу болды. Бірақ бұл біздің проблемамыз ба? Біз фермерлер шекараны бақыламаймыз. Оны бүкіл мемлекеттік аппарат - ҰҚК, Шекара қызметі, фитосанитарлық бақылау бақылауда. Ал, бақылаңдар! Оның орнына, олар өздерінің ақылсызыдығын, жұмысты қоюға қабілетсіздігін бізге жабады.
Тақырып бойынша оқу: Бөтелкедегі ет: малды әкетуге тыйым неге жұмыс істемеді
Сондай-ақ, фермер тірі малды Өзбекстанға экспорттауға қатысты проблеманың ауқымы асып түскеніне назар аударды. Яғни, 2019 жылы Қазақстан 156 мың бас ІҚМ экспорттады. Бірақ бұл Қазақстанда жыл сайын сойылатын ІҚМ санының тек 2% ғана. Бұл көлемнің баға жағдайына әсері шешуші бола алмайды.
- Сондықтан, Үкімет біздің жасап жатқанымыздың бәрін неге жойып жатқаны маған түсініксіз, - деп түйіндеді Мереке Исмағұлов. - Мал шаруашылығы - бұл жеткізуге болатын автомобиль емес қой, оның үстіне баға пайда болғанша тұра берсін. Мал шаруашылығы - бұл өте ұзақ мерзімді жоба. Әзірге сен барлық инфрақұрылым объектілерін салып біткенше, логистиканы шығарғанша, мал сатып алғанша, төл пайда болғанша. Бұл өте ұзақ емес пе. Сіз жай ғана алып, бір күнде өзіңіз бастаған барлық жұмысты жоққа шығарасыз. Сіз өз еліңізге көмектескіңіз келеді емес пе? Алайда сіз бір қолыңызбен жасап, ал екінші қолыңызбен сындырғандай болып шығады.
Сергей Буянов, автордың фотосы
