Уникальное удобрение разработали в Казахстане

С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университетінің ғалымдары құс саңғырығынан органикалық тыңайтқыш алудың бірегей технологиясын жасады, деп жазды «КазахЗерно.kz».

Тыңайтқышты топырақ бактериялары штаммдарын және актиномицеттерді пайдалану арқылы алады. Инновациялық жобаны ҚР БҒМ-ның  Ғылым комитеті мен Дүниежүзілік банк қолдады.

Құс саңғырығында азоттың, фосфордың, калидің және басқа да заттардың жоғары құрамы болғандықтан  ол өсімдікке қажетті заттарды сіңіріп, топырақ құрылымын, аэрацияны, ылғал ұстау қабілетін жақсартуға мүмкіндік береді. Бірақ оны қоспасыз «таза» күйде қолдануға болмайды, себебі құрамындағы  ауыр металдар, тұздар сияқты заттар топыраққа, өнімге әсер етуі мүмкін.

 Аталған кемшіліктердің бәрін ҚазАТУ ғалымдары компостерлеу принципін қолдана отырып, пайдалы тыңайтқышқа  айналдыра білді. 35-60 тәулік бойы тұрып, «піскен»   саңғырық өсімдіктер үшін қауіпсіз және пайдалы тыңайтқышқа айналады. Аталған жұмыс 2017 жылы басталған еді, ал өткен маусымда Ақмола облысындағы алқаптарда органикалық тыңайтқыштың екі түрі — «Аграрка» и «Аgro-MIX» тәжірибеден өтті. Олардың бидай мен бұршақ өнімділігіне, сондай-ақ топырақ құнарлылығына әсері бағаланды. Екі құс фабрикасының қалдықтарын пайдаланатын кәсіпорында 10 мың тонна тыңайтқыш өндірілді. Ғалымдар компостирге қажетті  ферменттерді өздері дайындады.

«2019 жылы ауа райы құрғақ болды, бұл ауыл шаруашылығы дақылдарының жалпы өнімділігін азайтты. Алайда, органикалық тыңайтқыштарды енгізу шаралары өсімдіктердің өсуіне жақсы әсер етті. Біз жүргізген зерттеулер нәтижесі  тыңайтқышты қолдану арқылы өнімнің сапасы орташа 4,1 ц/га астықты құрағанын көрсетті», — деп атап өтті жоба жетекшісі, биология ғылымдарының докторы, ҚазАТУ профессоры Айнаш Науанова.

 Айнаш Науанованың айтуынша,  өнімнің көлемімен қатар астық сапасы да артып отыр. Тыңайтқыштың мөлшері жайлы айтар болсақ, бір гектар  бұршақ үшін 10 т, ал бидай үшін 5 т пайдалану керек. Экономикалық тұрғыдан өте тиімді болып табылады. Қазіргі уақытта Қазақстан нарығындағы биотыңайтқыштардың көпшілігі — импорттық екенін білеміз. Қазақстандық препараттың басты артықшылығы оның құны 2-4 есе төмен. Естеріңізге сала кетейік,  ҚР Ауыл шаруашылығының бірінші вице-министрі Айдарбек Сапаровтың  айтуынша, Қазақстанда тыңайтқыш қолдану мөлшері қажетті деңгейден 14-18% -ға төмен болып отыр.