СҚО аймағындағы диірмендердің 70%-ға жуығы банкрот деп жарияланды

Солтүстік Қазақстан облысының диірмен  тартатын кәсіпорындарының өкілдері өз өнімдерін сыртқы нарықтарға шығара алмағандығынан және ұнды Өзбекстан арқылы транзиттеп тасымалдай алмағандығынан, Қазақстан аумағында теміржол көлігі үшін тарифтердіңм жоғарылауынан зардап шегіп отырғандықтары мәлімделді. Нәтижесінде олардың қызметі тиімсіз болды. Осы қиындақтарды айтып, олар облыстағы кәсіпкерлер палатасына жүгінді.

Кәсіпкерлер Солтүстік Қазақстан облысындағы диірмендердің 70% -ы әлдеқашан банкротқа ұшырағанын немесе жабылу алдында тұрғанын жеткізді, сонымен қатар өндіріс көлемін азайтуға мәжбүр екенін айтты. Мұның себептерінің бірі астық пен ұн сату нарығындағы кедергілердің болуы, нәтижесінде ұн мен астық  экспорты бірігіп кетті. Бұл туралы «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы хабарлады.

«Солтүстік қазақстандық диірмендер Өзбекстан, Тәжікстан, Ауғанстанға жіберетін ұн экспортты нарығынан айырылуда. Алайда, қазір біздің астық сол елдерге белсенді түрде экспортталуда, соған байланысты олар қазақстандық бидайдан ұн тартып,  белсенді түрде өз нарықтарында сата бастады. Нәтижесінде қазақстандық астықтың экспорты едәуір өсті, ал ұн екі есеге азайды», - деді Арман Уразғұлов, Солтүстік Қазақстан облысы Кәсіпкерлер палатасының директоры.

Тақырыпқа байланысты оқу: Өзбекстандық контрафакт қазақстандық ұнды нарықтан ығыстырып шығаруда

Кәсіпкерлер палатасы аталған нарықтардың азайып кетуі және тасымалдауға арналған тарифтердің жоғары болуы бүкіл Қазақстан бойынша диірмендерге әсер еткенін атап өтті. Егер мәселе шешілмесе, ел өзінің өндірісін жоғалтып, ұн импорттаушысына айналуы мүмкін.

«Біз өндіріс пен жұмыс орындарын шамамен 80% қысқарттық. Бірақ бізде шикізат бар және біз толық қуатта жұмыс істеуге дайынбыз. Алайда қазіргі жағдайға байланысты бидайды өңдеумен айналысу жай ғана тиімсіз болып отыр», - деді Тимирязев ұн тарту зауытының бас директоры Иса Алахяров.

Ұн өндіруші компаниялар статистиканы мысал ретінде келтіреді: 2012 жылы Өзбекстанға астық экспорты 658 мың тонна, ұн - 1,2 миллион тоннаны құрады. 2020 жылы астық экспорты 2,3 млн тоннаға дейін өсті, ал ұн 650 мың тоннаға дейін төмендеді. 2009 жылы Тәжікстанға астық пен ұн экспорты сол деңгейде болды және 380 мың тоннаны құрады, былтыр 1 миллион тоннадан астам астық, ал ұн - 85 мың тонна экспортталды. Ауғанстан да өз ұндарын тарта бастады.

Тағы бір проблемалық мәселе - Өзбекстан арқылы өтетін транзиттің тарифі. Бұл елде 700 км теміржолды кесіп өту тоннасы $53 болады. Салыстыру үшін айтсақ, экспортаушылар Түркіменстан аумағы арқылы ұзындығы 3 000 км транзит үшін тоннасына $32 төлейді.

Өндірушілер саланың мәселелерін шешуді биліктің екі жақты келіссөздері арқылы Ауғанстанға Өзбекстан аумағы арқылы өтетін қазақстандық жүктердің транзиттік құнын төмендету арқылы шешуге болады дейді. Болмаса өндірушілер Сауда министрлігінен ӨР-ға қатысты тура сол елдегідей шараларды қолдануды сұрайды. Сондай-ақ, кәсіпкерлер тауарларды жеткізуге арналған экспорттаушылардың шығындарының бір бөлігіне субсидиялар енгізуді сұрайды, бірақ автоматтандырылған және оңайландырылған тіркеу арқылы жасалып, мемлекеттік қолдау көрсетілуін талап етуде. Сондай-ақ, шикізатты отандық қайта өңдеушілерге сататын ауыл шаруашылық тауар өндірушілерге субсидия беруді өтінуде.