Балама протеин: Қазақстанда жәндіктер өсіріле ме

Қазақстанда мал шаруашылығы белсенді қарқынмен дамып келеді. Ірі қара малдың саны бір жылда 4,7% - ға артып, қараша айының басында 8,8 млн құрады. Қой саны 4,3% - ға өсіп, 20,3 млн басқа жетті. Бірақ фермалардың тиімді жұмыс істеуі үшін жеткілікті жемшөп базасы қажет, ал құрғақшылық циклдарының өсуі кезінде бұл мәселе өзекті бола түсуде. Бұл міндетті шешудің оңтайлы жолдарын сарапшылар EuroTier 2022 көрмесі аясында неміс ауыл шаруашылығы қоғамы (DLG) ұйымдастырған "Орталық Азиядағы мал шаруашылығын дамыту перспективалары – өндірісті ұлғайту мен жемшөп базасын құру арасындағы тепе-теңдікті қалай қамтамасыз ету керек" атты халықаралық конференцияда талқылады.

DLG еV вице-президенті Филипп Шульце Эскинг форумға қатысушыларды құттықтай отырып, Өзбекстанда, Қырғызстанда және Қазақстанда мал шаруашылығының ғасырлар бойы қалыптасқан дәстүрі ғана емес, сонымен қатар ауыл халқының өмірі үшін экономикалық негіз болып табылатынын атап өтті. Алайда, аймақ, әлемнің басқа елдері сияқты, қазір турбуленттілікке ұшырауда Азық-түлікке, өндіріс құралдарына бағаның өсуі, тұтынушылардың өндірушілерге қойылатын талаптардың артуы, сондай-ақ климаттың өзгеруі фермерлерге жаңа қиындықтар туғызуда.

- Әлем елдерінде жемшөппен қамтамасыз етуге ерекше назар аударылады, бұл құрғақ жылдар мен өнімділігі жоғары жануарларға қойылатын талаптардың артуына байланысты шектеуші фактор болып табылады, - деді Филипп Шульце Эскинг. - Тұрақты және сапалы жемшөп базасынсыз мал шаруашылығымен табысты айналысу қиын. Сондықтан біз EuroTier-де де осы тақырыппен қарқынды айналысамыз. Мұнда көптеген кәсіпорындар азықтандыру, консервациялау және сақтау жүйелеріне арналған жаңа шешімдерді көрсетеді.

Технология және генетика

Құрғақшылықтың салдарына тап болмауы үшін басқарушылық деңгейді, тіпті генетиканы өзгермелі климатқа бейімдеу қажет, деп есептейді қазақ ақбас тұқымының Республикалық палатасының атқарушы директоры Дәурен Матақбаев. Ол үшін Қазақстанның жағдайына сай келетін үздік әлемдік тәжірибені алу қажет

- Бізде жайылымдардың ротациясы, деградациясы, шөлейттену проблемалары бар екені белгілі, - деп атап өтті Дәурен Матақбаев. - Сондықтан біздің фермерлер Африканың, Солтүстік Американың, Австралияның кейбір елдерінде әзірленген технологияларды Қазақстанға енгізу үшін зерттеп жатыр. Біздің палата бірнеше семинарлар өткізіп, жайылымдарды қалай ұтымды пайдалану туралы жаңа білімдерімен бөлісуді жоспарлап отыр.

Тақырып бойынша оқу: Ақбас EuroTier 2022-де таныстырылды

Сонымен қатар генетика бойынша жұмыс жүргізілуде. Qazaq Aqbas палатасы аз жемшөп жеп, жоғары пайда әкелетін бұқаларды іріктеп алады.

Өнеркәсіп өзгеретін климаттық жағдайларға бейімделмейінше, мал өсірушілер шығынға ұшырайды. ФАО бағалауы бойынша, қазірдің өзінде әлемнің көптеген елдерінде сүт өндірісі 20% - ға төмендеді. Қазақстанда екі жылдық құрғақшылық аясында жемшөп бағасы күрт өсті, бұл саланың рентабельділігіне әсер етті.

Shanyrak Group бас директоры Максим Божко өз компаниясының өзгермелі жағдайларда қолданатын тәжірибесімен бөлісті. Ең алдымен, ылғал үнемдеу және ауыл шаруашылығы дақылдарын әртараптандыру маңызды. Бұл шаралар компанияға биыл құрғақ болған Ақмола облысының аудандарында жақсы өнім алуға көмектесті. Нәтижесінде Shanyrak Group құс фабрикалары азықсыз қалмайды.

- Қазір біз топырақтағы ылғалды сақтау үшін классикалық егіс кешендерін дискілі отырғызғыштарға ауыстырып жатырмыз, - деді Максим Божко. - Күзде біз қыста көбірек қар жинау үшін үлкен орылған егістік қалдырамыз. Әрине, біз әртараптандыруға келеміз. Егер бұрын бидай, арпа көбірек егілген болса, биыл біздің шаруа қожалығы күнбағыс алқабының 20% берді. Биылғы жылы Астана маңында ауа райы өте ыстық болды, екі ай бойы жаңбыр жауған жоқ. Күнбағыс ең жақсы нәтиже берді, өйткені оның тамыр жүйесі бар және жер астында 1-1, 5 метр жиналған ылғалға жетті.

Сонымен қатар, оның пікірінше, ауылшаруашылық жерлерін сумен қамтамасыз етудің орасан зор әлеуеті көктемде еріген суды сақтауда жатыр. Ол үшін қараусыз қалған бөгеттерді белсенді түрде қалпына келтіріп, жазда суару үшін көктемде жиналған суды пайдаланып, жаңа су қоймаларын салу керек.

Жәндіктер протеиннің көзі ретінде

Айта кету керек, EuroTier-де мал азығы мен рационына көп көңіл бөлінеді. Көрме аясында Feed for Future форумы ұйымдастырылды, онда жемшөп саласының жетекші компаниялары азықтандыруда инновациялар көрсетті.

Көрменің жеке бағыты балдырлар мен жәндіктерден алынған протеиннің жаңа көздері болды. Барлығы 300-ден астам балама протин көздерінің үлгілері ұсынылды.

Қазақстанда мұндай баламалар әлі қолданылмайды, бірақ өндірушілер оларға мұқият қарауға дайын. Оларды қолданудың шешуші факторы баға болуы мүмкін.

- Бұл бүкіл әлемде алға жылжып келе жатқан жаңа үрдіс, - деп атап өтті Максим Божко. - Біз мұны қадағалап отырмыз, өйткені сіз жәндіктерді тамақ қалдықтарында өсіре аласыз немесе бұл үшін тауық көңін қолдана аласыз. Мен бұл технология туралы алты жыл бұрын швейцариялық Buhler компаниясы конференция ұйымдастырған кезде естідім. Жақында олар Голландияда алғашқы зауыт салды және қазірдің өзінде жәндіктерден протеин шығарады. Қытайда жәндіктерді өсіретін фермалардың саны өте көп. Әрине, бұл қызықты. Бірақ бұл ақуыз классикалыққа қарағанда арзанырақ болса, біз үшін бұл бағыт перспективалы. Соя бұршақтары - №1 протеин, бірақ Қазақстанда ол аз өсіріледі. Біз соя күнжарасын, соның ішінде Оңтүстік Америкадан импорттаймыз және логистиканы ескере отырып, бұл өте қымбат. Сондықтан, бір жағынан Қазақстанға соя өндірісін ұлғайту керек, ал екінші жағынан жәндіктер немесе балдырлар сияқты баламалы заттарға қарау керек.

Светлана Калинкина