Ауру малдың еті Қазақстанның базарларына кетті

Фермерлік чаттар мәжбүрлі мал союдан кейін етті сату туралы алыпсатарлардың ұсыныстарына толы. Мәжбүрлі сою дегеніміз не? Бұл еті жойылуға жататын немесе залалсыздандыруға болатын өндірістік жағдайларда ғана терең өңдеуге жарамды ауру жануарлар.

Алайда, мұндай еттің базарларға көптеп түсіп жатқаны, оған мал сатуға құжат алудың түкке тұрғысыз мәселесі болып тұрғанда сиыр етінің қымбаттығы да, елдегі ветеринарлық қауіпсіздік жүйесінің әлсіздігі де ықпал етіп отырғаны анық.

«Қызығушылық үшін» схемасы

Бұл жағдайда барлық қазақстандықтар қауіпті жағдайға тап болды. Елімізде «фермадан дүкендерге дейін» еттің шығу тегін бақылайтын жүйе жоқ, оның қажеттілігі осыдан 15 жыл бұрын айтылған, бірақ ешқашан одан әрі асып кетпеген.

Ал бүгінде ветеринария шенеуніктерінің мұндай жүйені құрғысы келмейтіні қазірдің өзінде белгілі. Бұрын қабілетсіздікке байланысты олар мұны жасай алмаған шығар. Бірақ он жарым жылдан кейін кез келген ақымақ мұндай жүйені жұмыс істейтін жерден көшіріп алатыны анық. Олар оны көшіруге де ерік бермегендіктен, анық құлықсыздық бар. Неліктен олар қаламайды? Ауылдан базарға ет жеткізілген кезде қазіргі ветеринарлық бақылау схемасы кімнің «мүддесінде» жұмыс істеп жатқанын тексере отырып, сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет қана жауап бере алады.

Ветеринарлық бейберекет

- Біздің ветеринария ұзақ уақыт бойы ақсап тұрған жоқ, ол жай ғана істен шықты, - деп ElDala.kz порталына Қостанай облысындағы бордақылау алаңының иесі Мереке Исмағұлов түсіндірді. - Ол адамдар нашар жұмыс істегендіктен емес, мемлекет оны шексіз реформалармен жойғандықтан бұзылды. Біздің ветеринария жергілікті атқарушы органдардың қарауына, содан кейін республикалық бағынысқа берілді. Оны ары-бері тартып, нәтижесінде қазір ешкім біздің малмен не болып жатқанын, саладағы жағдайдың қандай екенін түсінбейді. Ал қазір онда жай ғана бейберекет бар.

Фермер осындай мысал келтірді: Қазақстанның солтүстік өңірлеріне оңтүстік өңірлерден кәсіпкерлер сатып алуға барады. Барлық малдарды ешбір карантинді сақтамай жинайды және әкетеді - бізде кез келген тыйымдарды еңсеру, белгілі болғандай, қиын емес.

Тартылған еттегі шырыш

Аймақтарда ауылдан қалаға мал жеткізуде де солай. Кез келген ұшаға ​​құжат алу қиын емес.

Бұл неге әкеледі?

Жақында елордада танымал дәмханаға келушілер котлет жеп уланып қалған оқиға туралы сөз қозғалды. Кафе директоры СЭС себебін сыртқы жеткізушіден алынған шикі еттен тапқанын хабарлады.

- Қостанай үшін айта аламын: қазір тұрғындардың базарларға шағымдары өте көп, - деді Мереке Исмағұлов. - Сиыр етінің сапасы төмен, тартылған еттегі шырыш және т.б. Себебі мәжбүрлі сою басталды. Бұрын бұл ет иттерге берілетін, ал қазір - сөрелерде. Өкінішке орай, сапалы ірі қара мал өте аз және қымбат екенін айтуымыз керек. Мен мұны бордақылау алаңынан көремін: бұрын хабарландыру беріп, бұқалардың сатылуын бір апта күтетінмін. Ал бүгін барлығы 15 минутта сатылады. Адамдар тіпті малға қарамайды, алдын ала төлем жібереді - және бәрі дайын.

Электрондық тосқауыл

Ветеринариядағы қайғылы жағдаймен MB4 ет өңдеу компаниясының директоры Азамат Шалмағамбетовте жақсы таныс. Ол кем дегенде қандай да бір жолмен бұзушылықтарға тосқауыл қоюға және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге көмектесетін шаралар бойынша өз ұсыныстарын дайындады.

Ұсыныстардың ішінде - электрондық құжат айналымына толығымен ауыса отырып, қағаз ветеринариялық анықтамаларды жазу тәжірибесінен бас тарту. Бұл қадам әлдеқашан кешіктірілген сияқты, бірақ ветеринарлық шенеуніктер қандай да бір себептермен қағаздардан бас тартпайды. Шамасы, оларды жазу өте оңай.

Сонымен қатар, Азамат Шалмағамбетов ауылда мал сою үшін әкімшілік айыппұл салып, мал иесін де, жергілікті ветеринарды да жазалауды ұсынады. Қазір қарапайым санитарлық нормаларды сақтамай, аулада малды сою әдеттегі тәжірибе болып табылады. Билік бұған бірнеше рет қарсы тұруға тырысты, бірақ бақылау жүйесін құрудан басқа алға жылжыды. Айтпақшы, Азамат Жалмағамбетов ол туралы да айтты.

 - Ет өнімдерінің қадағалануын қолданыстағы малды сәйкестендіру жүйесінде (МСЖ) реттеуге болады, - деп атап өтті Азамат Шалмағамбетов. - Ол үшін ауыл шаруашылығы мен ет өңдеу кәсіпорындарының есептік нөмірлерінен басқа барлық тұтынушыларға: балабақшаларға, мектептерге, ауруханаларға және т.б. бірдей есептік нөмірлерді беру қажет. Бұл есептің ашықтығын қамтамасыз етеді, өйткені ет комбинатынан берілген ветеринарлық анықтамаларды тұтынушы «белгілей алады». Сондай-ақ, бұл ет өндіру, экспорт, тұтыну және өңдеу бойынша сенімді статистиканы жүргізуге мүмкіндік береді.

Сертификатталған балама

Айтпақшы, бұл жүйеге қоғамдық тамақтану орындары да, ет сататын дүкендер де кіруі мүмкін. Бұл жалған еттің кафелер мен дүкендерге, соның ішінде ауру малды (немесе ұрланған малды) мәжбүрлеп сойғаннан кейін де болуын болдырмайды.

Ал, әзірге бұл орындалмағанда ет нарығында үстемдік еткен хаос аясында қазақстандықтарға не істеу керек? Етті базарларда емес, дүкендерде - өнеркәсіптік (вакуумдық) қаптамада, сапа мен қауіпсіздік стандарттарына сәйкестігі туралы белгілермен сатып алу қажет. Қазақстанда осындай өндірушілер бар және олардың өнімдері еліміздің кез келген қаласында қолжетімді. Иә, бұл ауылдан көліктің жүксалғышына әкелінген етке қарағанда қымбатырақ. Бірақ өз денсаулығыңызда үнемдеу керек пе?

Сергей Буянов