Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Еуропалық селекция компанияларына Қазақстанда жұмыс істеу ұсынылады
04 ноября 2020
Қазақстанда селекциялық жұмыстарды сертификаттау мен тексерудің жаңа жүйесін құру керек, сонымен қатар осы бағыттағы ең озық әлемдік тәжірибені қабылдау қажет. Қазақстан картоп және көкөніс өсірушілер одағы бұл бастаманы қабылдауға дайын. Бұл туралы бүгін Одақ басқармасының төрағасы Қайрат Бисетаев AgriFood Qazaqstan 2020 форумы барысында айтты.
Отандық селекция мәселелерін шешу үшін, ең алдымен, Қайрат Бисетаевтың пікірінше, қазіргі кездегі тек қағаз жүзіндегі тексерістің орнына объективті дұрыс бақылау жүйесін құру қажет.
«Бау-бақша институтымен бірге біз пилоттық режимде тұқымдарды сертификациялаудың жаңа жүйесін құру идеясын белсенді түрде жасаудамыз. Мұны Ауыл шаруашылығы министрі де шешуде. Бұл жүйе әлемдегі ең жақсы жүйелердің бірі болып табылатын голландтық тәсілге ұқсас. Ең негізгісі - өзін-өзі реттейтін, бақылайтын ұйымдар инспекциялық қызметі құрылады, оның инспекторларын да біз тағайындаймыз. Олар картоп тұқымын өсіретін алқаптарды объективті түрде бақылап, куәліктер береді, олар топыраққа талдау жасаудан бастап өңдеу мен өнімді сақтауға дейін жүзеге асырады», дейді сарапшы.
Оның айтуынша, картоп өсірудегі осындай тәуелсіз сертификаттау және тексеру жүйесі өнімнің сапасын қамтамасыз етуі керек.
Қ.Бисетаевтың пікірінше, Қазақстандық фермерлер тұқымның сапасына, қауіпсіздігі мен басқа да параметрлеріне қарайдытындығын атап өтті. Осыған байланысты еуропалық сұрыптарға басымдық беріледі. Сертификаттау жүйесінің іске қосылуы Қазақстанға Халықаралық авторлық құқықты қорғау ұйымына кіруге және қолайлы инвестициялық жағдайлар жасай отырып, шетелдік селекционерлерді еліміздің нарығына шақыруға мүмкіндік береді.
- Біз еуразиялық континентте ең жақсы болып саналатын еуропалық асыл тұқымды компаниялардың бізге келуіне қолайлы жағдай жасай аламыз. Бүгінгі күні оларда нарыққа қажетті көлемде сапалы тұқым шығара алмайтын проблема бар. Оларда жер аз, шектеулі, климаттың қолайсыздығы - мұның бәрі тұқым сапасына пайдалы емес. Сондықтан, бүгінгі таңда Қазақстанда тұқымдарды өсіріп, оларды Орта Азия, Еуразия нарығына сату үшін инвестиция тарту арқылы асыл тұқымды компанияларды шақыру мүмкіндігі бар», - деп атап өтті Қайрат Бисетаев.
Тақырыпқа байланысты оқу: Не себепті Қазақстан импорттық тұқымға тәуелді болуда?
Сонымен қатар, Еуропадағы асыл тұқым шығаратын компаниялар жұмысының арқасында Қазақстан заманауи тұқым өсіру жүйесінде қажетті құзыреттілікті дамыта алатындығын атап өтті. Содан кейін ол отандық тұқым өндірісіне айналады.
«Бұл процесс тез емес, бірақ 10 жылдың көлемінде жүзеге асыруға болатындығы нақты», - деп қорытындылады Картоп өсірушілер одағы басқармасының төрағасы.
Отандық селекция тұқымдарының жетіспеушілігі туралы тақырыпты форум барысында КҚазҰЗМИҰ басқарма төрағасы Серік Садықов та көтерді. Ол өндірістік бау-бақшада отырғызылатын тұқым материалдарының 80% -ы шетелден келеді деп есептейді.
- Ең қымбат көшеттер бізге Италиядан, Голландиядан, Польшадан және т.б. елдерден келеді. Ол тіпті Өзбекстан мен Қырғызстанға дейін жетеді. Бағалар әр түрлі, егер көшеттер бізге Еуропадан келсе, айталық, 4000 теңге, ал Қырғызстаннан - 100 теңге. Өнеркәсіптік отырғызудағы картоп үшін шетелдік селекцияның сұрыптары мен шетелдік тұқымдарға тәуелділік шамамен 60% құрайды, деді ол.
Жылыжайларда көкөністер өсіру кезінде импортталған тұқымдардың үлесі 90 - 95% жетеді.
Тақырыпқа байланысты оқу: Қазақстандағы тұқым сататын ТОП-50 ірі компания
Серік Садықовтың пікірінше, өткен жылы фермерлерді сапалы көшет материалдарымен қамтамасыз ету мәселесі қарастырылып, зерттелген. Жеміс-көкөніс өсіру салаларындағы кәсіподақтармен бірге саланы дамыту бойынша шаралар кешені әзірленді. Басты проблема Қазақстанда тұқымдардың стандарттары жоқ, сондай-ақ тұқым өсіру шаруашылықтарының қызметін бақылайтын инспекциялық қызметтің болмай оныр.
Сондай-ақ, Серік Садықов микроклоналды көбейту зертханасын енгізу жобасын әзірлеу туралы хабарлады. Оны талқылау үшін жұма күні кеңес өтеді.
- Бізде ғылым саласын қаржыландыру үш жылдық циклмен жүргізіледі, ал алдағы үш жылда бұл 2021 - 2023 жылдарға арналған бағдарламада саланы қаржыландырудың тұжырымдамасы мен тәсілдерін толығымен өзгерттік. Картоп өсіру үшін әр тәжірибелік станцияға олардың сұрыптарын сынау үшін белгілі бір ақша бөлінген. Тұқымдар сынақтан өткізіледі, есеп жазылды және осы есеп сөреге қойылды. Нені іске асыру керек, не пайдалану керек дегенге ешкім алаңдамайды. Келесі үш жылға арналған бағдарламаға өзгеріс енгіздік, енді сұрыптар бойынша 10 бірлесіп орындаушылардың орнына бізде 3 серіктес болады. Біз байқау өткіземіз, онда қатысушыларға белгілі бір жағдайлар жасалады: өз жеріміз болуы керек, штатта агроном-тұқым өсіруші болуы керек, біз элиталық көшет материалын беретін фермерлермен қарым-қатынас орнатқанымыз дұрыс, - деп сөзін түйіндеді ол.
