Olzha Agro күздік дақылдарды қалай егуде

Olzha Agro холдингінің алқабында күздік дақылдарды отырғызу осымен үшінші жыл қатарынан жүргізілуде. 2021 жылға жоспарланған күздік тұқымдардың жалпы көлемі - 85 мың га. Мұнда тек бидай ғана емес, сондай-ақ арпа, рапс, тритикале, қара бидай және сарғыш егіледі.

Алайда, холдингтің бас агрономы Александр Гринец атап өткендей, алдыға белгіленген мақсаттарды орындау енді табиғат жағдайына байланысты болады, яғни  жауын-шашын жаууы керек. Егер жаңбыр болмаса, онда жоспарды өзгертуге тура келеді.

- Иә, аптап ыстықтан көптеген жоспарларды қайта қарауға мәжбүр болудамыз. Бірақ бізде әлі де жауын-шашын болады деген үміт бар, - деді Александр Гринец. –Жаңбыр күздік вегетацияның жақсы басталуы үшін де, себілген тұқымдардың қыстан шығуы үшін де толыққанды өнуі үшін де керек. Сондай-ақ, біздің кеш егілетін дақылдарымызды да ұмытпау керек: яғни жауын-шашын әлі күнге дейін күнбағыс, соя және жүгеріні суғару үшін қажет.

Ал астық, бұршақ және зығыр үшін жауын-шашын мүлдем қажет емес. Астық жинау мерзімі де ұзаққа созылады. Бірақ бұл жағдайда екі түрлі астыққа қажетті мөлшерде жауын жауғаны керек.

Тақырыпқа байланысты оқу: «Өзбекстанның сатып алу мүмкіндігі 500 мың. тоннаға дейін төмендейді»

Агрономиялық қызметтің есебі бойынша, холдингте күздік бидай егу жұмыстары 5 қыркүйекке дейін, қара бидай мен тритикаль егісі 10 қыркүйекке дейін жалғасады. Шаруашылықтарға Ресей, Украина және Канададан сатып алынған элиталық тұқымдар әкелінеді. Жалпы алғанда күздік дақылдардан 1 100 тонна «элиталық» тұқым сатып алынды.

Ғажайып алқаптағы күздік дақылдар

Күздік егістіктің қалай жүріп жатқанын Меңдіқара ауданының «Будённовка» шаруашылығынан сұрап білдік. Барлығы күздік дақылдардан шамамен 7 000 га: 3 420 га бидай, 700 га тритикаль, 2 326 га қара бидай және 500 га рапс егуге бөлінген.

- Бұл дақылдар «Olzha Agro» үшінші жыл егіліп жатқан күздік егіс болып табылады», - деді «Будённовка» ПК директорының орынбасары Амангелді Ақмурзин (фотода). - Бірінші жылы көршілес шаруа қожалықтарының басшылары бізге қарап күлген еді. Ғажайыптар алаңына алтын монеталарды көміп жатқан Буратино деп, бізге таңырқап қарағаны есімде. Ол кезде мен де бұл идеяға сенімсіздікпен қарап, екі ойлы болдым. Бір кездері ұмыт болған күздік егіс технологиясын жаңғыртып қана қоймай, оны қазіргі климаттық жағдайға бейімдеп, нәтиже беруге де болатындығына сенген жоқ едік. Алайда істеген еңбегіміз еш кетпеді. Біз жақсы нәтижеге қол жеткіздік. Енді қазір көрші шаруашылықтар бізге қызыға қарап ауыспалы егістікке көшу туралы ойланып, технологияларды қарастырып, қызығушылық танытып, тұқым сұрауда.

Тақырыпқа байланысты оқу: Olzha Agro күздік дақылдарды 30 ц/га-дан артық жинады

Тәжірибе көрсеткендей, күздік дақылдар жаздық дақылдардан өзгеше емес және біздің климатта оларды өсіру соншалықты қиын емес. Ең бастысы - барлық аграрлық іс-шараларды дұрыс орындап дер кезінде жасау керек. Минералды тыңайтқыштарды қосып қана қоймай, өсімдікті дұрыс өсіру де өте маңызды. Бидайды көбінесе сепкен кезде, оның қатты өсіп-өнуіне жол бермеу қажет. Ал егер дақыл өсіп кетсе, онда өсімдіктің қыс мезгілінде қыстап шығуы қиын болып, үсіп кетуі мүмкін.

Егістік танаптарды қорғау

Он бес минуттай жол жүрген соң, біз аталған шаруашылықтың егістік алқаптарына жақындадық. Кең далада «Lovol» атты жаңа тракторлар ары-бері жүрді. 378 га болатын алқапта бірнеше сағат бұрын егілген «Қарабалық» сортты күздік бидай тапталып жатты. Бұл шараның мақсаты - ылғалды барынша жабу.

- Мұнда жұмыстар танаптарға бөлінген алқаптарда жүргізілуде, - деп атап өтті Амангелді Ақмурзин. - Біз ЗККШ-6 техникасымен жұмыс істейміз. Әр танаптың ені 6 метрді құрайды. Біздің жұмысшылар тракторлардағы құрылғыларды ауыстырып, енін қалыпты стандартты 6,1 метрден 5,5 метрге дейін азайтты. Бұл танаптарды қамту оңайырақ барлық алқапты бірден егуге мүмкіндік береді.

Күздік бидайдан анағұрлым жоғары өнімділік алу үшін, әдетте, танаптарды пайдалана отырып, бу алқаптарына орналастырады. Егу нормасы 3,5 млн га болатын егіс аммофоспен жүргізіледі. Бірақ биылғы жылы шаруашылықта тәжірибе ретінде күздік бидайдың бір торын стернамен егуді ұйғарды. Бұл үшін жаздық бидайды жинау кезінде жоғары кесінді қалдырылды, бұл қосымша қар ұстауға қызмет етеді. Содан кейін топырақтағы арамшөптердің қаулап өсуін азайту үшін глифосатпен өңдеді және Horsch Sprinter 15 NT агрегатымен егін егеді, анкерлік екпелермен тұқымды жерге сеуіп, бір мезгілде карбамид-аммиак қоспасын бірге себеді. Іс жүзінде нөлдік технология бойынша жұмыс істейміз. Егіннің қалай шығатынын уақыт көрсетеді.

Тақырыпқа байланысты оқу: Маусым айында жауған жаңбыр Olzha Agrо алқабына пайдалы болды

Егістік алқапты қорғайтын танап ретінде (қыша егілді) биылғы жылы, барлық өсімдіктер сияқты, белянка, мола және шалғынды көбелектер шабуылдады. Оларды құтқару үшін инсектицидті өңдеу жұмыстары жүргізілді. Көмектесті. Қазір қыша зиянкестердің варварлық шабуылынан кейін қалпына келіп, қайта өсті.

- Мұндай өзгермелі ауа-райы жағдайында егін егу қиындау, - деп атап өтті Александр Гринец. - Бірақ биылғы жылы ең күрделі жағдайдың бірі шалғынды көбелек болды, кейбір шаруашылықтарда өте көп! Өңірдегі аптап ыстық егістіктегі өсімдіктерді күйдіріп, шалғынды және далалық егіндерден мәдени дақылдарған көшуге мәжбүр етті. Биылғы жылы бұл жәндіктер барлық дақылдарға шабуыл жасады. Менің бүкіл тәжірибемде 2008 және 2012 жылдардағы құрғақшылықтан аздаған дақылдар ғана әсер еткені ойымда, ол кезде күнбағыс пен зығырды аздап зақымдаған еді.

Әсер ететін тәуекел факторлар

Сонымен қатар, күздік дақылдарды егуде үш жылдық тәжірибе жинақтап, оны талдауға мүмкіндігіміз бар. Ең қауіпті факторлар - қардың кешірек түсуі және оның көктемде ерте еріп кетуі, наурыз айында аяздың болуы, сондай-ақ топырақта ылғалдың болмауы. Холдингтің агрономдары осы дақылдарды өсіру технологиясын оңтайландыруға көмектесетін шаралар жасады.

- Әр операциядан кейін біз міндетті түрде алқаптардың үстінен таптатып техника жүргіземіз: егін еккен соң - таптап өтеді, - деді Александр Гринец. - Мұндай тәсілмен топырақты тығыздау ылғалды өте жақсы сақтайды және тығыз болуы тұқымды жақсы қорғайды.

Сондай-ақ ылғалды жинауға және сақтауға бағытталған орасан зор жұмысты жүргізу жоспарлануда, - ол үшін «Найза» құрылғыларын пайдаланатын боламыз. Бұл соқаны қолдану жерді 30-35 см тереңдікке дейін қопсытуға мүмкіндік береді.

Тақырыпқа байланысты оқу: Olzha Agro шаруашылығы жем-шөп мәселесін қалай шешті

- Негізгі ресурстар қарды ұстауға жұмсалады, - деп атап өтті Амангелді Ақмурзин. – Егер жерде қар жамылғысы болмаса, күздік дақылдар қатып қалады. Өткен жылы технология бойынша қыстың басында қар жауған кезде перпендикулярлы бағыттағы су құятын екі жолақты техникамен егістікті таптап үстінен жүріп өтті. Қар жауған сайын техника осылайша үстінен жүріп, қарды нығыздайды. Бұл тәсіл арқылы 35-40 сантиметрге қарды «дөңгелектеуге» мүмкін болды. Осы жұмыстардың арқасында шаруашылықта жақсы өнім алынды. Өңірде қар еріп кеткен кезде егін егілген алқаптарда әлі қар жаттты. Бұл өсімдіктердің қысқы ұйқысын жылу басталғанға дейін шамамен 5-7 күнге ұзартты және астықтың жақсы өнуіне ықпал етті.

Ерте бастағаннан кеш жасаған дұрыс

Жаздық дақылдар мәселесіне келетін болсақ, соңғы жылдардағы тәжірибе бойынша 2022 жылға қарай өзгерістер енгізетін боламыз. Негізінен егін егу мерзімін ауыстыратын боламыз. Осыған байланысты дақылдардың түріне байланысты ауыспалы егіс өзгереді.

Тақырыпқа байланысты оқу: Садчиковскийдің жүгері дүмбілі. АгроКараван, 15 күн

- Шаруашылықтағы ең құрғақ өңірлерге біз күздік қара бидай мен тритикалды егуді жоспарлап отырмыз, олар құрғақшылыққа төзімді, сондай-ақ шілде және тамыз айларындағы ылғалды көп қажет етпейтін жүгері, күнбағыс сияқты дақылдар егілетін болады, - деді Александр Гринец. - Осылайша, біз егістік алқаптардың көлемін 60-70 мың гектарға дейін ұлғайтамыз. Бұл шаруашылықтардың ауыспалы айналымында бидайды да себеміз, бірақ оны қандай мезгілде себуді әлі ойластырмадық.

Соңғы үш жылда байқалған тағы бір үрдіс - дәнді дақылдарды кешірек егу тәсілі. Сондықтан Olzha Agro жаңа келер жылы осындай стратегияны ұстануды жоспарлап отыр, ерте мезгілде тек кеш пісетін сорттарды себетін боламыз. Жалпы егіс алқабына ерте пісетін дақылдарды егеміз, атап айтсақ, бұршақ, зығыр, күнбағыс, жүгері. Ал жаздық бидай және зығырды керісінше, маусым айындағы жауын-шашынмен суару үшін мамыр айының екінші-үшінші онкүндігіне егуді жоспарлап отырмыз.

Анара Мустафина