ЕвроХим және Қазақстанның фермерлері: бірлескен дамуға 8 жыл

Руслан Рахымбаев

Қазақстанның ауыл шаруашылығы – экономиканы әртараптандыру мен бәсекеге қабілеттілігін арттырудың ең айқын саласы. Елдің кең аумағы мен мемлекеттік қолдауына байланысты үлкен ауылшаруашылық әлеуеті бар. Елімізде әлі күнге дейін егіншіліктің экстенсивті әдісі сақталғанымен, минералды тыңайтқыштарды пайдалануды арттырудың әлеуеті зор.

Тыңайтқыштар өндірісіндегі әлемдік көшбасшылардың бірі «ЕвроХим» компаниясы Қазақстандағы жұмысын өсіп келе жатқан қажеттіліктерге сәйкес бейімдейді. ЕвроХим-Қазақстан Агроорталығы серіктестермен бірлесіп қоймалар желісін кеңейтуде, сондай-ақ компания Қазақстандағы тұтынушыларға бағытталған сайтты іске қосты. Бұл туралы ElDala.kz порталына «Еврохим-Қазақстан Агроорталығы» сату бөлімінің басшысы Руслан Рахымбаев айтып берді.

- Қазақстанда тыңайтқыштарды қолдану 2016 жылдан 2021 жылға дейін өсті, осы кезеңде минералды тыңайтқыштарды қолдану 2,5 есе өсті, - деді Руслан Рахымбаев. - Бірақ 2022 жылдан бастап, энергия мен шикізат бағасы өскен кезде, тыңайтқыштар бағасының өсуі де болды және біз бұрын көрген тыңайтқыштарды қолдану қарқыны баяулады. Қазір нарық қалпына келіп қана қоймай, жоғары және сапалы өнім алу үшін минералды тыңайтқыштарды қолдану қажеттілікке айналды, былайша айтқанда - Job to be Done (Орындалатын міндет). Егер бұрын шаруа қожалықтары үшін шығынсыздық нүктесі дәнді дақылдардан 9 ц/га алу болса, бүгінде агроөндіріс өзгеруде және фермерлер табыстылықты сақтау үшін кем дегенде 13-14 ц/га туралы айтады. Минералды тыңайтқыштарды қолданбай жұмыс істей алмайтынымыз анық.

Әлеуеті туралы айтатын болсақ, ағымдағы тұтынудың қажетті нормадан пайызбен шамамен 23-25% құрайтынын атап өтуге болады. Қазақстанның АӨК дамыту тұжырымдамасына сәйкес, тұтынудың нысаналы көрсеткіші 2030 жылға қарай нормадан пайызбен 50%-ға дейін өсуі тиіс, бұл физикалық салмақта 1 млн тоннадан асады.

- Өзгерістер әрқашан болады және біз тұтынушымызға алға жылжуға көмектесуге дайынбыз, - деп атап өтті Руслан Рахымбаев. - Өлшенгеннің бәрін жақсартуға болады.

«Еврохим-Қазақстан Агроорталығы» ЖШС 2017 жылдың желтоқсан айынан бастап жұмыс істейді, осы уақыт ішінде фермерлерге 500 мың тоннадан астам тыңайтқыш жеткізілді. Минералды тыңайтқыштарды қолдану бойынша ұсыныстар кеңседе емес, нақты бақылаулар мен топырақты талдау негізінде жасалады. 8 жыл ішінде Қазақстанда ҒЗИ және шаруашылықтармен ынтымақтастықта түрлі дақылдар бойынша 40-тан астам далалық тәжірибе өткізілді. ЕвроХим схемаларын қолдану кезінде орташа өнімділік 3-5 ц/га құрайды.

Ең үлкен экономикалық нәтижеге қол жеткізу үшін Еврохим Агрохимиялық қызметі фермерлерге азық-түлік схемалары, мерзімдері, мөлшері, ӨҚҚ үйлесімділігі бойынша кеңес береді. Барлық консультациялар тегін өткізіледі.

Агроорталықта тыңайтылған аумақтың 15%-на ЕвроХим өндіретін тыңайтқыштар қолданылады деп есептелді, яғни тыңайтылған аумақтың әрбір жетінші гектарына ЕвроХим минералды тыңайтқыштары енгізіледі деп айтуға болады. Компаниямен еліміздің 100-ден астам ірі шаруашылықтары ынтымақтасады. Ең бастысы, компанияның өнімдері субсидиялау бағдарламаларына жатады. Ал биылғы жылы мемлекеттік қолдау бұрынғыдан да үлкен: тыңайтқыштарды субсидиялауға 48 млрд теңгеден астам қаражат бөлінді.

Дистрибуцияны кеңейту

Мұндай міндет тыңайтқыш өндірушілер мен жеткізушілердің белсенді жұмысын қажет ететіні анық. «ЕвроХим-Қазақстан Агроорталығы» дистрибуцияны кеңейтуде, бірінші кезекте қойма инфрақұрылымы дамуда.

«Еврохим-Қазақстан Агроорталығы» жеткізілімдерінің шамамен 80%-ы Қазақстанның барлық өңірлерін қамтитын дистрибуцияның кең желісі арқылы жүргізеді. Қалғаны – тікелей жеткізу.

Компанияның дистрибьюторлық желісіне Қазақстан бойынша 30-дан астам қойма кіреді, сондықтан тұтынушыға сапалы өнім мен уақыт арасында таңдау қажет емес.

- Біздің міндетіміз - белгілі бір өнімге деген сұраныстың қалыптасу күшін ғана емес, сонымен қатар сұраныстың төмендеу себептерін түсіну, белгілі бір аймақтағы төмендететін және бұғаттайтын кедергілерді жою, - деді Руслан Рахымбаев. - Мысалы, біз терең талдау жүргізіп, 115 шаруашылыққа сауалнама жүргізіп, үш негізгі кедергіні анықтадық. Шаруашылықтарға сұйық тыңайтқыштарды қабылдау және сақтау қиын, өйткені олардың тиісті инфрақұрылымы жоқ. Сонымен қатар, оларда тыңайтқыштарды қолдану схемалары, сондай-ақ тиісті техника туралы белгілі бір білім жоқ. Біз қазір осы кедергілерді еңсеру үшін жұмыс істеп жатырмыз. Серіктестермен бірге сұйық тыңайтқыштарды сақтау инфрақұрылымын құрамыз. Биыл біз тұтынушыларымызға сұйық тыңайтқыштарды теміржол цистерналарымен және автоцистерналармен жеткізе бастадық, әрине, кемшіліктер бар, бірақ сынақтар мен қателіктерді ескере отырып, біз бұл дағдыны шыңдаймыз. Ал келесі кезеңде серіктестерімізбен бірлесіп шаруа қожалықтарын өңдеуге арналған арнайы техникамен қамтамасыз етуді қолға алуды жоспарлап отырмыз. Бұл әзірге тек жоспарларда, бірақ біз оған біртіндеп барамыз.

Білімнің жеткіліксіздігіне келетін болсақ, құзыреттілікті арттыру үшін офлайн және онлайн форматта семинарлар өткізіледі. Онда фермерлер өнімдерге, қолдану схемаларына, экономикалық әсерге және басқаларға қатысты сұрақтарға жауап алады.

Сонымен қатар, Агроорталық өзінің қойма инфрақұрылымын дамытады. Мәселен, биыл Шығыс Қазақстан облысында қойма ашылды: жарты жыл ішінде бұл қойма 6 мың тоннадан астам тыңайтқыш жеткізуді қамтамасыз етті. Жақын арада жаңа қоймалар ашу жоспарлануда.

Фермерлердің сұранысы бойынша агрономиялық қолдау да жүргізілуде. Бұған серіктестік компаниялар да қатысады.

- Қазіргі уақытта біздің ұжымда бір агроном жұмыс істейді, бірақ дистрибуторлардың кең желісі бізге егін егуден бастап егін жинауға дейінгі фермерлерді агроқолдауға көмектесетін құралдарды бірлесіп әзірлеуге мүмкіндік береді, - деп түсіндірді Руслан Рахымбаев. - Клиенттердің сұранысы бойынша біз олардың қажеттіліктеріне қарай белгілі бір қоректендіру схемасын жасаймыз. Сонымен қатар, біз егістіктегі жағдайды ескере отырып, ұсыныстар береміз. Яғни, сұраныс болған жағдайда біз қолдану нормасы, қашан және қандай тыңайтқыштар енгізу керек және т.б. бойынша есептеулер береміз.

Өнім желісі

«ЕвроХим-Қазақстан Агроорталығы» бүгінде тыңайтқыштардың 34 түрін ұсынады. Жоғары сұранысқа ие өнім - сульфоаммофос. Қазақстанда сульфоаммофосты сатудың жалпы көлемі 70-80 мың тоннаны құрайды, оның 50-60%-ы ЕвроХим үлесіне тиесілі. Сондай-ақ, Қазақстанның фермерлері аммофос, MAP, карбамид, КАС-32, NPK және басқа да тыңайтқыштарды белсенді қолданады.

Сұйық тыңайтқыштарды қолдану да өсуде. Бірақ бұл өніммен танысу барысында фермерлер сабақ алды, енді оларды сатып алуға белгілі бір көзқарас қалыптасты.

- Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайларын ескере отырып, сұйық тыңайтқыштар, бірінші кезекте КАҚ жоғары тиімділік көрсетті, - деп атап өтті Руслан Рахымбаев. - КАҚ құрғақ аймақтарда жақсы жұмыс істейді. Біз 2016-2017 жылдары қолданудың белгілі бір қарқынын көрдік және тұтынушылар пайда болды, олар өздері карбамид-аммиак қоспасын жасай бастады. Бірақ біз өздігінен араластыру жағдайында бұл енді өндірістік КАҚ емес, арзан селитра пен карбамид қосылатын белгілі бір шешім екенін түсінуіміз керек. Сонымен қатар, пропорциялардың сақталуына көптеген факторлар әсер етеді, және, әрине, шаруашылықтардың аз саны осы қоспаларда қандай заттардың бар екенін түсіну үшін зертханалық талдау жасайды. Тиісінше, олар күткен нәтиже бола бермейді. Нәтижесінде, соңғы екі жылда КАҚ-ты өздері жасаған шаруашылықтар қазір мұны тоқтатып, бізге оралды.

ЕвроХим мамандары Қазақстандағы сұйық тыңайтқыштардың үлкен әлеуетін көріп отыр. Бүгінде нарыққа жылына шамамен 20-30 мың тонна КАҚ жеткізілсе, алдағы жылдары өсім 50 мың тоннаға жетеді деп күтілуде.

Сондай-ақ ЕвроХим қазақстандық нарыққа жаңа өнімдерді шығаруды жоспарлап отыр.

- Біз Қазақстан аумағында түйіршікті калий хлоридін тіркеуді және бейімдеуді жүргіземіз. Бұл өнімді сатуды қыркүйек айында бастауды жоспарлап отырмыз. Бірінші кезекте, ол Павлодар және Қарағанды облыстарының картоп өсірушілеріне ұсынылатын болады.

Сондай-ақ, жақын арада ЕвроХим Қазақстандағы тұтынушыларға құрамында азот (13%) және калий (46%), суда еритін тыңайтқыш бар калий нитратын ұсынады. Азоттың калийге оңтайлы қатынасы өсімдікті бүршіктенгеннен кейін нығайтуға және жеміс беруді тездетуге мүмкіндік береді.

2026 жылы пайда болатын тағы бір жаңалық — Croplex (NP 12:40 + S10): бұл фосфордың күкірттің екі түрімен — қол жетімді (сульфат) және ұзартылған (қарапайым) бірегей комбинациясы. Бұл тыңайтқыш өсімдіктердің тез шығуын да, ұзақ уақыт қоректенуін де қамтамасыз етеді.

Бір терезе

Дәстүр бойынша Қазақстандағы тыңайтқыштардың ең көп көлемі астық егетін өңірлерде – елдің солтүстігінде, шығысында және орталығында енгізіледі. ЕвроХим компаниясындағы бұл аймақтардың үлесі жеткізілімдердің шамамен 90% құрайды. Тағы 10% оңтүстік аймақтарға кетеді. Соңғы жылдары Батыс Қазақстан фермерлері тарапынан да белсенділік пайда болды, Ол жаққа да жеткізілім жүріп жатыр.

Консультациялар, сату және агрономиялық қолдау «бір терезе» қағидаты бойынша жүргізіледі.

2025 жылы компания Қазақстан аумағында ЕвроХим өнімдері мен қызметтері бойынша сайтты іске қосты, ресурс қазақ және орыс тілдерінде қолжетімді. Мұнда тыңайтқыштардың құрамынан бастап қолдану жөніндегі нұсқаулыққа дейін бәрін табуға болады.

- Біз консультация алудан бастап икемді жеткізу кестесін жоспарлауға дейін тұтынушымыздың клиенттік жолын барынша ыңғайлы әрі жедел етуге тырысамыз, - деді Руслан Рахымбаев. - Ағымдағы шарттарды, валюта бағамының ауытқуын ескере отырып, біз тұтынушы үшін валюталық тәуекелдерді төмендету үшін теңгемен төлемді қабылдаймыз. Біз бүкіл ел бойынша логистикалық инфрақұрылымды дамытамыз, ең алдымен бұл жеткізілімдердің жеделдігі мен тұтынушыларымыздың ыңғайлылығы үшін қажет, сондықтан өнім әрқашан қол жетімді және қолдануға дайын болады.

Агроорталық бүгінгі таңда фермерге тек жеткізушілер ғана емес, серіктестер — маусымды, дақылды, егістікті, шаруашылықтың экономикасын түсінетіндер қажет екенін атап көрсетеді. Сондықтан ЕвроХим Қазақстандағы өз миссиясын «Өрістерде өзіміздің біріміз болу», яғни аграршының жанында жұмыс істеу, оның міндеттерін түсіну және жергілікті жерлерде тиімді шешімдер ұсыну деп анықтады. Компания сенімге, тұрақтылыққа және агротехникалық қолдауға негізделген ұзақ мерзімді серіктестіктер құрады.

«ЕвроХим-Қазақстан Агроорталығымен» ынтымақтастықтың барлық мәселелері бойынша өңірлік менеджерлерге жүгінуге болады:

Бақтияр Әлімханов, сату жөніндегі өңірлік менеджер (Қостанай обл., Ақмола обл.)

• T:  +7 (727) 356 56 57
• M: +7 (701) 053 37 13
• Ішкі: 45064
• Email: Bakhtiyar.Alimkhanov@eurochem.ru

Тәжбенов Нұрғиса, сату жөніндегі өңірлік менеджер (СҚО, Павлодар облысы)

• Тел: +7 727 356 56 57, вн.45913
• Тел: +7 777 594 49 99
• Whp:+7 702 180 00 01
• Email: Nurgisa.Tazhbenov@eurochem.ru

Ерқанат Жантеміров, сату жөніндегі өңірлік менеджер (ШҚО, Қарағанды облысы)

• T:  +7 727 356 56 57
• M: +7 705 509 63 94
• Ішкі: 45074
• Email: Erkanat.Zhantemirov@eurochem.ru

Светлана Калинкина