Жаңбыр Қазақстанның жаңа бидай өнімін жемшөпке айналдыруда

Баймурза Сатаев
Фото көзі: ElDala.kz

Қазақстанның солтүстігінде егін жинау науқаны жаңбырмен қатар жүріп жатыр. Бұл бидай сапасының төмендеуіне әкелді - жауын-шашын желімшені шайып тастауда. Бұршақ дақылдарының өнімі де зардап шекті, бастапқы күтулердің төрттен бір бөлігін жоғалтты. Майлы дақылдардың келешегі әлі де жақсы көрінеді, бірақ оларды сәтті жинау үшін ауа-райы қолайлы болуы керек.

Қостанай облысы Тагиль ауылының жерінде жұмыс істейтін шаруа қожалығының басшысы Баймұрза Сатаев АгроКеруен Егін 2025 аясында егіннің алғашқы нәтижелері туралы айтып берді.

Оң температураның болмауы

Осы маусымда «Сатаев Б.Х.» ШҚ 10 мың гектарға жуық жер егіп, алаңның төрттен бір бөлігін буға қалдырды. Мұнда бұршақ дақылдары да, майлы дақылдар да өсіріледі, бірақ негізгі дақыл әлі де бидай болып табылады.

«Сатаев Б.Х.» ШҚ-дағы қазақстандық және шетелдік селекцияның бидай сұрыптары - Қарабалық АШТС-дан «Айна» және Secobra-дан «Ликамеро». Әдетте екеуі де өнімділігі мен астық сапасына сәйкес келеді. Бірақ биылғы жылы ауа-райы қолайсыз болды: жаңбыр егін жинау барысын кешіктірумен қатар, жаздың аяғындағы бұлтты ауа-райы өсімдіктерге оң температураның жетіспеушілігіне әкелді. Артық ылғалмен бірге бұл астық сапасының төмендеуіне әкелді. Қазір шаруашылықта 4-сыныпты бидай жиналуда.

- Егіс науқанында жаңбар жауса, біз қуанамыз, - деп атап өтті Баймұрза Сатаев. - Ылғал жақсы өнім алуға мүмкіндік береді. Бірақ тамыз айында және қазір, қыркүйекте жауын-шашын артық болды.

Жасымық шығынға ұшырауда

Күзгі жауын-шашынның алдын-ала болжанбауынан жасымық сияқты дақыл зардап шегеді. Шаруашылықта жақсы егін жинау үшін десикация жүргізілді, бірақ жаңбыр жауып, егін жинауға араласты. Бұл жағдайда жасымық өнімділігін жоғалтады - бұршақтар бүршіктен жерге төгіледі.

- Біз жасымықты толығымен жинай алған кезде, 3-4 ц/га жоғалттық және орташа өнімділік 14 ц/га болды, - деді Баймұрза Сатаев. - Егін жинаудың басында біз 20 ц/га-ға жақын өнім күткен едік.

Маржиналдық дақылдардың агротехнологиясы

«Сатаев Б.Х.» ШҚ-да майлы дақылдарды жинауға әлі кіріскен жоқ. Мұнда өнімділікке деген үміт жаман емес. Бірақ тағы да көп нәрсе ауа-райына байланысты. Фермерлердің өздері қолынан келгеннің бәрін жасады. Атап айтқанда, өткен жылдан бастап «Эридон Қазақстан» компаниясымен ынтымақтастық бағдарламасы іске қосылды, ол жоғары маржиналдық дақылдар - жасымық, зығыр және күнбағыс үшін өз шешімдерін ұсынды. Компанияның жұмыс қағидасы - өнімді сату ғана емес, сонымен қатар препараттарды қолдану өсімдіктердің дамуының қажетті кезеңдеріне өтуі үшін толық қолдауды қамтамасыз ету.

- Біздің алғашқы дайын шешіміміз - зығыр мен жасымық тұқымын «БлэкДжек» және «МиллерСтарт» препараттар кешенімен өңдеу, - деді «Эридон Қазақстан» менеджері Марат Екзеков. - Бұл не береді? Осылайша біз өну энергиясын арттырамыз, өнгіштігін арттырамыз және егуден кейінгі үшінші-төртінші күні көшеттердің біркелкілігін қамтамасыз етеміз. Біз сондай-ақ өсімдіктердің тамыр жүйесінің дамуы мен нығаюын ынталандырамыз.

Әрі қарай өңдеу вегетациялық кезеңде жалғасты: «МиллерСтарт» препараты жасымыққа «Евро-Лайтинг» гербицидімен бір қоспасында енгізілді. Бұл препарат гербицидтік күйзелісті жеңілдетуге, сондай-ақ төмен өсетін жасымықты жоғары қарай көтеруге мүмкіндік береді.

Зығыр «МиллерПлекс» препаратымен өңделді, ол фитогормондардың құрамына байланысты тармақталуды арттырады. Күнбағыста «Терра-Сорб Кешені» препараты «Евро-Лайтингпен» бір қоспада қолданылды - ол гербицидтік күйзелісті жеңілдетеді. «Терра-Сорб Кешенімен» екінші өңдеу күнбағыс себетін жақсы қалыптастыруға мүмкіндік берді және оның толықтығын қамтамасыз етті.

Жем де сұранысқа ие болады

- Биыл, менің ойымша, зығыр мен күнбағыс табыстылық тұрғысынан ең қызықты дақылдар болады, - деді Баймұрза Сатаев. - Өткен жылы жасымық ең жақсы болды, сол кезде қызыл жасымық тоннасына 240 мың теңгеден, биыл 160 мың теңгеден сатылды. Жасыл жасымық өткен жылы тоннасына 300 мың теңгеден жоғары сатылды, ал биыл оған сұраныс жоқ. Бұл бұршақ дақылдарының сәтсіздігі. Сондықтан біз майлы дақылдарға үміт артамыз - онда жағдай тұрақты. Қазір зығыр үшін 240 мың теңге/тонна ұсынылады, бұл жақсы баға.

Бидай бағасына келетін болсақ, шаруаларды алаңдатып отырған – астықтың сапасының төмендігі, осыған байланысты ол құлдырап кетуі мүмкін. Алайда, екінші жағынан, өткен жылы елде Қытайға экспорттау үшін жемдік ұн шығаратын көптеген астық өңдеу кәсіпорындары ашылды. Және олар төмен санаттағы бидайға сұранысты қалыптастырады. Бұл жемдік астық азықтыққа қарағанда әлдеқайда арзан болмайды деген үміт береді.

Алдымен егін, содан кейін қашарлар

Айтпақшы, жазда «Эридон Қазақстан» «Галицкое» ЖШС-нің қазақтың ақбас тұқымды Олигарх лақап атты бұқашығын «Жаңа дала» көрмесінде аукционда сатып алды. Табысты ынтымақтастығы үшін оны Баймұрза Сатаевқа сыйға тартты. Бұқа Ақмола облысынан Қостанай облысына аман-есен жеткізілді және қазір ол өзін жақсы сезінеді - Қазақстанның барлық олигархтары сияқты. Шаруашылықта асыл тұқымды бұқаны мақсатына сай пайдалану жоспарлануда, ол үшін оған қашарларды сатып алу қажет болады.

Бірақ, әрине, қазір фермерлердің барлық назары күзгі науқанда: бірінші кезекте егін жинау, содан кейін қашарлар.

Негізінде, «Сатаев Б.Х.» ШҚ жабдықталуы өте жақсы, 15 дана CLAAS заманауи комбайндары тәулігіне 1000 га аумақты бастыруға мүмкіндік береді. Сондықтан техника балшыққа кептеліп қалмас үшін жер кепкеннен кейін, егіс алқабындағы жұмыстар тез жүретін болады.

ElDala.kz командасы «Сатаев Б.Х.» ШҚ ұжымына күзгі науқанды сәтті аяқтау үшін жақсы ауа-райы тілейді. Біз серіктестеріміздің қолдауымен JAC T9 пикапында АгроКеруен Егін 2025 бағыты бойынша әрі қарай жүреміз:

«Эридон Қазақстан» - өсімдіктерді қорғау және озық агротехнологияларды жеткізуші;

«Астық Транс» - Қазақстандағы астық вагондарының ең ірі операторы;

JAC - бренд Қазақстандағы жаңа автокөліктерді жеткізушілердің Үздік-5 қатарына кіреді.

Сергей Буянов