Максим Божко: құс шаруашылығындағы табыс 10 %- ға төмендеді

Әлемде халықтардың ет тұтынуында тауық еті үшінші орынды алады, бағасы қол жетімді. Қазақстан жергілікті халықты құс етімен қамтамасыз ете алмауда, тек 58% - ын ғана өндіруде. Оның себебі неде?

Отандық құс шаруашылығын дамыту мәселелері туралы білу үшін ElDala.kz порталы Қазақстанның жұмыртқа өндірушілер қауымдастығының президенті, «Шаңырақ» компаниялар тобының иесі Максим Божконы  сұхбаттасуға шақырды.

«Ауғанстанға сатылатын жұмыртқа экспорты нөлге дейін түсті»

- Биылғы жылы Қазақстан экономикасына да пандемия өз әсерін тигізуде. Жалпы басқа салалармен салыстырғанда құс шаруашылығы гүлдеп келе жатқандай болып көрінеді. Себебі құс еті мен жұмыртқаның бағасын бірқалыптыболып тұрды. Максим Владимирович, айтыңызшы қалайша бұл өнімдердің бағасы тұрақты болып тұрды? Әлде бұл тек сыртынан қарағандағы әсер ме, ал іс жүзінде ел біле бермейтін мәселелер  бар ма?

- Қайырлы күн! Шынында да, биылғы жылы құс шаруашылығы өнімдерінің бағасы айтарлықтай тұрақты болды. Иә, жыл басында баға аздап көтерілді, бірақ ол белгілі  себептерге байланысты болды: өткен маусымда Қазақстан төмен өнім алып, астық бағасы өскен еді. Бидай қымбаттаса, біздің жемшөбіміздің бағасы да көтеріледі және өнімнің өзіндік құны көбінесе осы факторға байланысты. Сондықтан жұмыртқа мен құс еті қымбаттады, бірақ айтарлықтай емес. Ал пандемияға байланысты карантин басталған кезде біздің өнімдеріміздің өзіндік құнына тағы бір фактор әсер етті, ол- көктемде болған теңге бағамының төмендеуі. Бізде валюта бағамына байланысты  компоненттер бар, олар-асыл тұқымды мал, дәрумендер, ветеринариялық препараттар, жабдықтар, қосалқы бөлшектер, біз импорт ретінде алатын барлық нәрсе. Яғни, біздің биылғы қиындықтарымыз пандемиямен тікелей байланысты болмады. Карантин кезінде логистикалық  қиындықтар туындады, яғни адамдардың жүріп-тұруы және өнімдерді тасымалдау. Мысалы, асыл тұқымды тауықтарды әкелу өте қиын болды, өйткені біз оларды Еуропадан ұшақпен жеткіземіз.

-Сонда пандемия кезінде сіздердің өндірістеріңізге жаңа мүмкіндіктер ашылды ма? Өйткені, құс еті мен жұмыртқа халық үшін қолжетімді тағам болып отыр, себебі қазір басқа ет түрлері тез қымбаттап жатыр емес пе?

- Біздің өнімге деген сұранысқа келетін болсақ, ол үнемі тұрақты. Бірақ әр жыл маусымында өзгерістер болып тұрады. Әдетте жұмыртқаға сұраныс жазда азаяды. Биылғы жыл да сондай. Жазда адамдар мал шаруашылығы өнімдерін аз жеп, көкөніс-жемістерге ауысатынына тағы бір рет көз жеткіздік. Сондықтан жұмыртқаға деген сұраныс күрт төмендейді. Бұл біздің еліміздегі және көптеген басқа елдердегі құс шаруашылығының негізгі проблемасы. Құс фабрикалары жұмыртқа шығаруды бірден күрт қысқарта алмайды және бағаны айтарлықтай төмендетуге тура келеді, сондай-ақ өнімді өткізетін басқа нарықтарды іздеуге мәжбүр болады. Себебі жазда артық жұмыртқаны шығару үшін қандай да бір экспорттық бағыттарды табу керек. Бұрын біз Ауғанстанмен жұмыс істейтінбіз, бірақ соңғы бір жарым жылда Қазақстаннан осы бағыттағы экспорт нөлге дейін төмендеді. Өйткені Пәкістан мен Ираннан  жұмыртқалар сатыла бастады. Бірақ қазір біз Ауғанстаннан келген сұраныстардың күрт өсуін көріп отырмыз, сондықтан біз осы бағыт бойынша экспортты ұлғайту мүмкіндігін зерттеп жатырмыз.

Тақырыпты оқу:  Пандемия кезінде ЕАЭО-да ауыл шаруашылығы өнімдеріне деген сұраныс артты

Құс еті жайлы айтар болсақ, біздің жергілікті өндіріс қазір ішкі нарық қажеттілігінің жартысын ғана қамтамасыз етуде. Қалғанының бәрі бізге Ресейден, Беларуссиядан, Украинадан және АҚШ-тан әкелінеді. Сонымен қатар, американдық тауықтар елімізге өзіндік құннан төмен бағамен келеді. Бір жағынан, бұл тұтынушы үшін әлеуметтік өнім тұрғысынан жақсы. Ал екінші жағынан, бұл жергілікті өндірушілер үшін бәсекелестік болып табылады. Неліктен американдық тауық сандары арзан? Шетелде сатып алушылар негізінен тауықтың кеудесін,  қанаттарын жейді. Ал сан еті тауық өндірісінің қалдықтары ретінде есептеледі. Сондықтан олар санды бүкіл әлем бойынша килограмын бір доллардан төмен бағамен сатады. Ал  әлемдегі тауықтың құны доллардан жоғары. Бізде бір килограм бір жарым доллар болып сатылады.

-Не себепті құс еті шетелден әкелінетін етпен салыстырғанда қымбат?

- Себебі компоненттер қымбат. Соя бізде өте қымбат. Қазақстанда соя бұршақтары өте аз өндіріледі, бір бөлігі Қытайға кетеді. Сондықтан соя шроты бүкіл әлемге қарағанда 50% - ға қымбат. Бұл құс етінің өзіндік құнына әсер ететін факторлардың бірі болып табылады.

«Интеграция өзіндік құнды төмендетуге мүмкіндік береді»

-Осындай қымбатшылыққа қарамастан бройлерлік құс етін өндіру жұмыртқаға қарағанда жақсы дамуда.

- Біз бройлер бағытын 2014 жылы іске қостық, содан бері алты жыл болды. Өткен жылы біз 20 мың тонна өндіре бастадық. Бұл Ақмола облысындағы «Capital Projects Ltd» ЖШС құс фабрикасы, ол «Курочка Ряба» бренді өнім шығарады. Фабрика Нұр-Сұлтан қаласынан 30 км жерде, Целиноград ауданында орналасқан. Біздің егіс алқаптарымыз сол жерде, онда біз өз қажеттіліктерімізді қамтамасыз ету үшін -шөп өсіреміз. Бұл бидай, арпа, бұршақ. Сату үшін зығыр өсіреміз. Бізде өз құрама жем зауыттарымыз бен инкубатор, шұжық цехы бар. Шын мәнінде, «Шаңырақ» компаниялар тобы аясында он жыл ішінде біз «Алқаптан дүкен сөресіне дейін» схемасы бойынша жұмыс істейтін интеграцияланған холдинг құрдық. Бүгінгі таңда біз жұмыртқа мен бройлер құс бағытында асыл тұқымды репродукторлары бар жалғыз компаниямыз. Жұмыртқа репродукторы Жезқазғанда орналасқан, ол Арқалық пен Қарағандыда жұмыртқа өндіретін холдингтің құс фабрикасын тәуліктік балапандармен қамтамасыз етеді. Сондай-ақ, біз бір тәуліктік балапандарды да сатамыз. Бройлер репродукторы Нұр-Сұлтан қаласының жанында орналасқан, ол біздің құс фабрикасының инкубациялық жұмыртқаға қажеттілігін қамтамасыз етеді.

​Тақырыпты оқу: Қазақстанда құс етін өндіру жыл басынан бері  6,3%-ға өсті

Сондай-ақ, бізде жұмыртқа салатын қағаз ыдысын шығаратын өз өндірісіміз бар. Нұр-Сұлтан қаласында біз макулатура жинап, оны қайта өңдеуге жібереміз. Айына өңдеу көлемі 200 тоннаға жетеді.

Мұндай жұмыс бізге түпкілікті өнімнің өзіндік құнын төмендетуге мүмкіндік береді.

- Қазір мал азығын өндіру үшін қанша егістік жер бар? Олар сіздердің өндірістің қажеттілігін жабуға қаншалықты мүмкіндік береді?

- Бізде 34 мың га егістік бар. Биыл біз 29 мың егіп, 5 мыңды қалдырдық. Бұл ретте (біздің өңір үшін орташа өнімділік гектарына 10 центнер болғанда) біз өз күшімізбен жемге қажеттіліктің жартысын аламыз. Яғни, жалпы алғанда біз жылына шамамен 80 мың тонна тұтынамыз, ал 30-45 мың тонна өндіреміз.

- Жем-шөп өндірісін ұлғайту бойынша жоспарларыңыз бар ма?

- Әрине бар. Біз қарқынды түрде ілгері дамып жатырмыз, алайда әзірге алқаптарды кеңейтпейміз. Бірақ өнімділікті арттыру үшін бар күшімізді салып жұмыс істейміз.

Тақырыпты оқу: «Курочка ряба» компаниясы астық жинайтын бес комбайн сатып алды

Біріншіден, олар минералды тыңайтқыштарды қолдана бастады, оларда бұрын қаражат  жетіспейтін.

Екіншіден, екі жыл бұрын біз «Био KATU» ЖШС құрдық, құс саңғырығын қайта өңдеуді іске қостық және қазір органикалық тыңайтқыштар шығарамыз. Біздің құс фабрикаларымыздан шыққан барлық қоқысты полигонда өңдейміз, компост жасаймыз, оны Сакен Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университет  ғалымдары әзірлеген бактерияларды қолдана отырып араластырғыш арқылы жасаймыз. Процесс үш айға созылады, содан кейін дайын тыңайтқыш алқаптарға шығарылады. Осының арқасында біз өнімділікті кем дегенде 30% - ға, тіпті 50% - ға дейін өседі деп ойлаймыз.

Біз іске қосуды жоспарлап отырған тағы бір бағыт ол-суару. Бізде алқаптардың жанында су көзі бар. Қазір суару жабдықтарын орнату жобасы әзірленуде.

- Қай жерде?

- Бірінші кезеңде ауданы шағын — 600 га. бірақ болашақта оны 6 мың га дейін жеткізу жоспарлары бар.

Тақырыпты оқу: Қазақстандағы суарылатын ТОП-7 аймақ

Суармалы егіншілік пайда болғаннан кейін біз соя мен жүгері сияқты дақылдарды себумен айналысатын боламыз. Қазір бізде оларды өсіретін жағдай жоқ. Соя өсіріп, біз бес жылдан бері егістіктерімізде тәжірибе жасап келеміз, бірақ жыл сайын біз әртүрлі сұрыптарды отырғызамыз. Бірақ бұл өте қиын. Біздің табиғи-климаттық жағдайымыз үшін ерте пісетін сұрыптар қажет екені түсінікті, қалғандары жай піспейді. Бірақ ең басты кедергі судың жоқтығы. Біздің тәжірибемізде өнімділік 10 ц/га-дан төмен болды, ал шығындар жоғары болды және өндіріс тиімсіз болды.

«Темір қалдықтарына салынған төлем техниканың қымбаттауына әсер етуде» 

- Техника паркі қандай жағдайда? Менің білуімше, жақында сіз бес жаңа комбайн сатып алдыңыз. Қазір қандай техникаларыңыз бар?

— Егер біздің кәсіпорынның даму жолын еске түсірсек, біз Арқалық, Қарағанды және Жезқазғандағы жұмыртқа құс фабрикаларын қалпына келтіруден бастадық. Ақмола облысының Целиноград ауданындағы кәсіпорынды 2012 жылы несие қаражаты есебінен сатып алдық. Онда жер болды, ескі техникалар болды. Осы сегіз жыл ішінде біз оны жаңарттық. Қазір бізде ескі техникалар бар, бес К-700 тракторы қалды. Бізде John Deere  және Bourgault егіс кешендері бар, комбайндар — екі Claas және 2005-2020 жылдары шығарылған 25 «Ростсельмаш» техникасы бар. Соңғы бес Acros маркалы тракторды осы жылы алдық.

Яғни, технология бойынша біз ең аз шығын жұмсаудамыз және максималды өнімділікпен қарқынды жұмыс істеуге тырысамыз.

- Айтпақшы, қазір фермерлер үшін ауыл шаруашылығы техникасына төлем алуды енгізу мәселесі кеңінен талқылануда. Бұл туралы не ойлайсыз?

- Біз төлем алуды енгізуге бірнеше рет қарсы болдық-біздің шаруашылығымыз бизнес ретінде де, қауымдастық ретінде де. Себебі мұндай алым енгізу техниканың қымбаттауына әкеледі.

 Тақырыпты оқу: Сергей Глокке: Техника қалдықтарына төлем енгізу фермерлерге қиын болады

Біздің Холдинг үшін биылғы жылы бұл комбайндарды сатып алу кезінде шешуші факторлардың бірі болды. Біз «Ростсельмаш» комбайндарын арзан бағамен таңдадық. Егер төлем болмаса да, біз Claas немесе John Deere-ді сатып алар едік. Сонымен қатар, негізінен техника қымбатырақ. Біз бағасы мен сапасына қарай іздедік. Енді бұл техниканың қандай екенін көреміз.

«Масштаб негізгі рөл атқарады»

- Егер құс шаруашылығының бройлерлік бағыты жайлы айтар болсақ, қазір бұл Қазақстандағы жақсы дамып келе жатқан саланың бірі, оған мемлекет қолдау көрсетуде. Осыған байланысты сіздерде құс етін өндіруді кеңейту жоспарлары бар ма? Менің білуімше, Ауыл шаруашылығы министрлігі 2020 жылы жеті құс фабрикасын салу туралы жоспарын жариялады.

- Елімізде көп нәрсе жоспарланып отыр. Бірақ бұл жоспарларды бизнес емес, мемлекеттік органдар мәлімдеген кезде мен оларға күмәнмен қараймын. Себебі соңғы 10 жылда біз өз құс фабрикамызды салдық, бізбен қатар бірнеше жаңа жобалар іске қосылып, банкротқа ұшырағандары да болды.

Бройлер өндірісін кеңейту жөніндегі жоспарларымызға келетін болсақ, бұл кем дегенде 10 мың тонна өндіру, яғни қуатты 50% - ға арттыру. Болашақта 40 мың тоннаға дейін жеткізуге болады.

Тақырыпты оқу: Құс етін экспорттайтын қазақстандық ТОП-10

Ал жеті құс фабрикасын немесе он құс фабрикасын салу туралы айтылған жобаларда негізінен 2-5 мың тонна өндіріледі. Өз тәжірибемнен айтар болсам, мұндай кез - келген жоба бастапқыда қиын болады. Бройлер құс шаруашылығында масштабтың-көлемнің маңызы бар: ферма неғұрлым үлкен болса, өнімнің өзіндік құны соғұрлым төмен болады. Қазіргі нарықтағы екі көшбасшы-Алматы облысындағы «Алель Агро» және Өскемен мен Макинск қаласындағы Aitas Group-ты қарауға болады. Олар қазірдің өзінде 50-60 мың өнім өндіреді. Жылына 100 мың тоннаға дейін жеткізу жоспарланып отыр. Олардың қасында біздің 20 мың тоннамыз жай ғана болып қалады, ал 1-2 мың тонна өндіруді жоспарлап отырған фабрика туралы не айтуға болады? Әрине, олар бәсекеге қабілетті болмайды. Бұл мемлекеттік субсидияларды ысырап ету болып табылады.

Бұл менің жеке пікірім, бірақ мен барлығын бастан өткердім. Біз жобаны іске қосқан кезде ол 3, 5, 8 мың тонна өндіргенде тиімсіз болды. Жыл сайын біз минус 20 мың тоннаға дейін шығатынбыз. Біз банктерге ақшамызды төлей алмадық, сондықтан капиталдандыру қажет болды.

Ресейде де жағдай сондай: өнімділігі 50, 100, 200 мың тонна болатын зауыттар бәсекеге қабілетті. Олар АҚШ-пен, Украинамен, Беларусьпен бәсекеге түсе алатын тауық етін шығара алады. Құс шаруашылығы-бұл фермерлік шаруашылық сияқты сала емес. Егер, әрине, бұл «үй тауығының» бір килограмын 3 мың теңгеге сататын ферма емес. Егер біз әлеуметтік маңызы бар өнім туралы айтатын болсақ, онда ол өнеркәсіптік ауқымдағы үлкен құс фабрикалары болуы тиіс.

Қазір бізде 2020 жыл, 2025 жылы қуаты 5 мың тонна болатын фабрикалардың алдағы уақытта не болатынын көрейік.

«Қарқын болмаса, өндіріс те болмайды»

-- Айтпақшы, сіз фермада өсірілетін құс туралы айттыңыз. Сіздер органикалық тыңайтқыштарды өндіруді бастағаныңызға байланысты органикалық жемді де өсірудесіз. Мүмкін келесі кезеңде органикалық құс шаруашылығымен айналысатын жоспарларыңыз бар шығар?

- Бұл қызықты жағдай. Біздің жұмыртқа өндірушілер қауымдастығы халықаралық ұйымның мүшесі болып табылады. Мен оның жылына екі рет бүкіл әлемде өтетін конференцияларына бірнеше рет қатысып, басқа елдерде құс шаруашылығының қалай дамитындығымен таныстым. Еуропа мен АҚШ-тағы сатып алушылар құстарды өсіру кезінде олардың құқықтарын сақтауды талап етеді деген сөзді жиі естиміз. Жануарларды қорғау қоғамдары құсты торларда ұстауға болмайды дейді және басқа да талаптары бар. Бұл сала үшін қиындықтар тудырады. Дамыған елдерде өндірушілер осындай мәселелерге тап болады.

Біздің елімізде және жақын көршілерімізде әзірге мұндай қиындықтар жоқ, мүмкін бізде 5-10 жылдан кейін пайда болатын шығар. Сонда, әрине, бұл мәселе көтерілер.

Тақырыпты оқу: Пандемия кезінде қазақстандықтар табиғи тағамдарға бет бұрды

Бірақ мұнда органикалық тауықтың өзіндік құны бір килограмы 600-800 теңге емес, әлдеқайда жоғары болатынын түсіну керек. Қазір бізде құс етінің бір килограмы үшін 2 мың теңге бола ма, бұған күмәнданамын. Мүмкін, 2-3% - халық сатып алатын шығар. Әзірге сұраныс болмаса, өндірісте болмайды.

Сонымен қатар, органикалық құс шаруашылығы дегеніміз тек органикалық жем ғана емес.

- Иә,құсты ашық жайылымға ұстау қажет, тағы басқа да талаптар керек.

-Біздің климаттық жағдайымызбен және қатал қыста, құсты далада қалай ұстауға болады? Сондықтан, мұның бәрі шындық. Нақты органикалық жем-шөпті 5-10% өндіруге болады, ал толығымен ауысудың қажеті жоқ.

«Қаражат екі есе қажет»

- Бройлерлер тауықтарды өсірудің жағдайы түсінікті. Ал жұмыртқа өндіруді арттыру тиімді ме? Қазір сізде қанша құс фабрикасы бар?

— Екі фабрика бар. Арқалық қаласында және Қарағандыда, Жезқазғанда тұқымдық репродуктор жұмыс істейді.

- Жұмыртқа өндірісін субсидиялау жайында көп пікірталас болуда. Ауыл шаруашылығы министрлігі бұл салада бәрі жақсы деп шешті, жұмыртқа экспортқа шығарылады-демек, оны өндіруді қолдаудың қажеті жоқ. Нәтижесінде сізге бір жұмыртқаға субсидия 3-тен 1,5 теңгеге дейін төмендетілді. Бұл саланың дамуына қалай әсер етуде?

- Әрине, теріс әсер етеді. Соңғы 10 жылда жұмыртқа саласы жыл сайын 10-20% - ға өсті, оның ішінде мемлекеттік қолдаудың арқасында. Осының арқасында біз бүгін жұмыртқа өнімдері бойынша қазақстандық сұранысты толық қамтамасыз етіп отырмыз.

Біздің сыртқы нарыққа шығып, 10 пайызын экспортқа жіберуіміз де үлкен жетістік. Тағы да қайталаймын: Ауғанстан, Ресей, Тәжікстан, Қырғызстан біздің тауарлы жұмыртқамызды сатып алуда. Негізінде бұл туралы бізге әрқашан айтып келген, бізге ауыл шаруашылық өнімдерін экспорттау керек. Біз мұны жасадық.

- Ал бұл сізге тиімсіз болуда ма?

- Иә, қазір біз бұл үшін субсидиядан айырылдық. Оның үстіне, жұмыртқа саласының биыл уәде етілген 5 миллиард теңгесін де көптеген облыстардың өндірушілеріне әлі жеткен жоқ. Бізде тамыз айының соңы, бірақ ақша жоқ.

-Дәл қазір олар жемшөпті минималды бағамен сатып алуда және олар өз өнімдерінің  құнын өсірмей ұстап тұрулары қажет.

- Сондықтан да, жазда жұмыртқаға деген сұраныс пен баға төмендейді, ал бізге шын мәнінде шығын келуде. Сондықтан ақша қазір екі есе қажет. Ауыл шаруашылығы министрлігінің уәделеріне қарамастан, бұл салаға субсидия ұарастырылмаған. Яғни ақша не таусылды, не басқа өнімдерге бөлінді.

Мұндай мәселелер жеткілікті: ереже бойынша біз субсидия алуға тек сатылған күннен бастап алты айдың ішінде жүгіне аламыз. Қаңтар мен ақпан айнда ала алмайды екенбіз. Егер әкімдіктер қаражат беруді кешіктірсе, онда бізде наурыз және сәуір айларында шығын болады.Біз Ауыл шаруашылығы министрлігіне ережелерге өзгертулер енгізу және өтінімдер қабылдау мерзімін ұзарту туралы айтқан едік. Әйтпесе, кейбір облыстардың өндірушілері субсидияларды толық алады, біреулер мүлдем ештеңе алмайды.

- Бұл адал бәсекелестік қағидаттарын бұзады.

- Ия, бұл жағдай бізге әсер етуде. Сонымен қатар, біз көршілеріміз туралы ойлауымыз керек: біз ең алдымен Ресеймен бәсекелесеміз. Оларда үлкен құс фабрикалары бар, олардың құны азық-түлік, вакциналар, премикстер, амин қышқылдары арзан болғандықтан көлеміне байланысты төмен

Тақырыпты оқу: СҚО әкімі тиімсіз салаға қаражат бөлуді тоқтатуды ұсынды

Егер Қазақстан шекараларын жауып, арзан импорттың келуіне жол берілмесе, ел ішіндегі өндіріспен айналысып,субсидиясыз өмір сүруге болады. Біз мұнда жұмыртқаны 10-15 пайыздық рентабельділікті қамтамасыз ететін бағамен сатамыз. Бұрын бізде мұндай рентабельділік субсидия есебінен болған, бірақ олар азайғаннан кейін біз кірістің бұл деңгейіне жете алмаймыз. Ресейден арзан жұмыртқалардың қысымы бізге бағаны өсіруге мүмкіндік бермейді. Яғни тұйық шеңбер: бұл сала тиімсіз және одан әрі дамымайды, өйткені инвестициялар жоқ. Ақшаны ешкім салмайды, өйткені ол тиімсіз.

Бізді субсидиялауды тоқтатқанға дейін де Ауыл шаруашылығы министрлігі: жұмыртқа құс шаруашылығына енді жеңілдетілген несиелер болмайды деп мәлімдеді. Бұл бізге өңдеуді дамытуға мүмкіндік бермейді. Яғни, жұмыртқаға сұраныс аз болған жазда біз оны сата алмаймыз.

- Жұмыртқа ұнтағын шығарасыздар ма?

- Иә, шығарамыз. Қазіргі уақытта біз бұл салаға қаржы сала алмай отырмыз.

Сонымен қатар, біз үш жылдан бері Қытай нарығына шығуды жоспарлаудамыз. Бұл өте үлкен ел, өзіндік құны бойынша біздің жұмыртқа қытайлықтармен бәсекелесе алады. Біз Ауыл шаруашылығы министрлігінен инспекторлар бізге келуі үшін Қытай тарапымен келіссөздер жүргізуді сұраймыз. Бірақ бұл бағыт әлі жасалған жоқ.

«Қытайлықтар сатып алуға дайын»

— Не себепті деп ойлайсыз? Қытай тарабы ынта білдірмей отыр ма? Әлде АШМ белсенді болмай отыр ма?

-- Ешнәрсе сұрамайынша, ешкім қозғалмайды емес пе. Бұрын Ауыл шаруашылығы министрлігі сиыр етін Қытайға экспорттайтын, бірақ олар құс өнімдерін экспорттауға мән бермейтін. Қазір біраз жұмыс жасалуда, бірақ пандемия кедергі келтірді. Алайда жақсы күн туады деп үміттенеміз.

- Ал, негізінен, Қытайға экспорттың ашылуы бұл саланың дамуына түрткі болар еді?

- Менің ойымша, біз өз нарығымызды сол жерден табар едік. Қытайлар импортталған тағамға өте жақсы қарайды, өйткені олар өз елдерінің қоршаған ортаға қатысты мәселелерін жақсы түсінеді. Олар таза өнім үшін бұдан да жоғары баға төлеуге дайын. Олар сүтті Австралиядан әкеледі. Етті - олар оны бүкіл әлемнен алады. Сондықтан жұмыртқа мен құс еті жағынан біз нарықтағы үлесті ала аламыз. Бұл біздің құс фабрикаларының өсуіне қарқын берер еді.

- Саланы егжей-тегжейлі талдап айтып, сұхбат бергеніңіз үшін рахмет. Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, жұмыртқа мен құс етінің бағасына қандай болжам жасай аласыз?

- Жұмыртқаға арналған субсидияларды қысқарту оның құнына әсер етеді. Әзірге баға тұрақты, маусымға байланысты өзгереді. Бірақ, өкінішке орай, қазір күзгі-қысқы кезеңде  баға өседі. Сонымен қатар, егін шығымы онша жақсы емес, бидайдың  бағасы былтырғыдан арзан болуы екіталай. Біздің теңгеміз әлсіреді, бұл да өнімнің құнын жоғарылатуы мүмкін.

Мен нақты бір цифрларды атағым келмейді. Қаңтар-ақпан айларында біз субсидия мәселесін айтқан кезде, баға 20-30% көтерілуі мүмкін. Жылдың соңына дейін осындай динамиканы көреміз деп ойлаймын.

Тақырыпты оқу: Қазақстан Қытайға қандай ет сатуы тиіс

Құс еті туралы айту қиынырақ, себебі АҚШ, Ресей, Беларуссия және Украинадан мұздатылған импорт әлі күнге дейін бізге қатты қысым жасайды. Сондықтан бағаны көтергіміз келсе де, ештеңе істей алмаймыз. Біздің импорттан артықшылығымыз бар, ол біз сататын құс еті –балғын әрі жақсы. Әрине, бұл сапа жағынан жақсырақ және оның құны мұздатылғаннан сәл қымбатырақ болады.

Алайда, ешкім құс етіне субсидиядан бас тартқан жоқ, сондықтан оның бағасы онша өспейді.

- Тартымды да толық сұхбатыңыз үшін рахмет! Максим Владимирович, компанияңызға табыс тілейміз және жоспарларыңыз орындалсын.

Сергей Буянов