Ет бағасының өсуі мал шаруашылығын дамытуға көмектеседі

Даурен Салыков

Ағымдағы маусымда жас малдың сатып алу бағасы айтарлықтай өсті. Өткен жылы тірі салмақтың бір килограмына 900-1100 теңге сатып алу бағасы болса, қазір ол 1800 теңгеге жетті. Бұл бордақылау алаңдары үшін жағымсыз фактор, себебі олардың айналым қаражатына қажеттілігі екі есеге жуық өсті. Дегенмен, бағаның өсуі тұтастай алғанда сала үшін оң белгі болып табылады. Фермерлердің көңіл-күйі жақсарды, өйткені олар өз жұмыстарынан нақты қаржылық кірісті көріп жатыр, бұл соңғы жылдары болмаған жағдай.

ElDala.kz порталымен елдің етті мал шаруашылығындағы ағымдағы ахуалға өзінің көзқарасымен Қазақстанның Ангус республикалық палатасының директоры Дәурен Салықов бөлісті.

Дәурен Салықов үдемелі дамудың мысалы ретінде 2019 жылы Батыс Қазақстан облысының Казталов ауданында іске қосылған 5 мың бас ірі қара мал бордақылау алаңын келтірді. Ашылғаннан бері кәсіпорынның жүктемесі жыл сайын артып келеді және 2022 жылдан бастап толық қуатта тұрақты жұмыс істейді. Облыстың оңтүстік аудандарының — Казталов, Бөкей-орда, Жаңақала және Жәнібек фермерлері жас малдың негізгі жеткізушілері болып табылады.

Компания үшін дамудың келесі кезеңі 2023 жылғы желтоқсанда БҚО Бәйтерек ауданы Янайкино кентінде ашық аукционда бос тұрған бордақылау алаңын сатып алу болды. Оны жаңғырту үшін халықаралық консультанттарды тарта отырып, жоба дайындалды. Австралиялық мал өсірушілердің тәжірибесі негізге алынды: бордақылау алаңының басшылары 2023 жылы ҚР вице-премьері Серік Жұманғарин бастаған қазақстандық делегация құрамында Жасыл құрлыққа барды.

 - Жоба бордақылау алаңының сыйымдылығын 15 мың басқа дейін кеңейтуді көздейді, - деп атап өтті Дәурен Салықов. - Жануарлардың жайлылығына ерекше назар аударылады: кешен жануарлар мен техниканың қозғалыс жолдары қиылыспайтындай етіп жасалған, ал малдың қозғалысы минималды күйзеліспен және қызметкерлердің минималды қатысуымен жүреді. 2024 жылдың қарашасында Янайкинодағы бордақылау алаңы алғашқы малды қабылдады. Негізгі бағдар БҚО-ның солтүстік аудандарындағы фермерлерге арналды. Қазір сатып алудың екінші маусымы басталды — 7 мыңға жуық бас бордақылауда, бұл жобалық қуаттың шамамен 50% құрайды. Жақын болашаққа арналған жоспарлар — жүктеуді 80% дейін жеткізу. Етті мал шаруашылығына несие беру үшін жаңа бағдарлама бойынша қаражат уақтылы түскен кезде кәсіпорын бір ай ішінде мал сатып алуды аяқтауды жоспарлап отыр. Жем толық көлемде дайындалды.

Жас малға (бордақылау контингентіне) бағаның өсуі мәселесіне қайта оралсақ - бұл факт айналым қаражатының жетіспеушілігіне алып келді және осы уақытқа дейін алаңды толық қуатына жүктеуге мүмкіндік бермеді. Сондықтан фермерлердің үміті ҚР АШМ мал шаруашылығын жеңілдетілген несиелеу бағдарламасымен байланысты. Егер мал өсірушілер алдағы екі апта ішінде қаржыландыруды алса, онда осы маусымда фермерлермен есеп айырысуға, қуаттарды жүктеуге және малды бордақылауға уақыт болады. Бұл бұқалар бес-алты айдан кейін Қазақстан нарығына ұшасы 220-250 кг жоғары сапалы сиыр еті түрінде шығады. Егер жоқ болса, фермерлер бордақыланбаған жас малды союға тапсырады (өйткені қыста жануарларды өз бетінше ұстауға арналған жем жоқ), ал ұшадан тек төмен сапалы 100-120 кг ет шығады. Бұл тізбектің барлық буындарына - фермерлерге, бордақылаушыларға және ет өңдеушілерге зиян. Және сиыр етінің бағасының өсуінің жаңа қауіп факторы.

Алайда, барлығы ҚР АШМ өз бағдарламасын жүзеге асырады және етті мал шаруашылығын дамытуды қолдайды деп сенеді.

- Енді мал мен сиыр етінің бағасы әділ деңгейге жеткенде (фермерлердің шығындарына сәйкес), саладағы жақсы көңіл-күй әңгімеден сезіледі, - деп атап өтті Дәурен Салықов. - Көптеген шаруашылықтар аналық мал басын көбейтуді жоспарлап отыр. Бұл мал ұсынысының өсуіне және болашақта бағаның тұрақтануына алғышарттар жасайды. Алайда, бұл ертең емес, белгілі бір уақыттан кейін болады. Бұл етті мал шаруашылығындағы өндірістік цикл – егер қазір жақсы нәрсе жасалса, онда нәтиже екі-үш жылдан кейін болады.