Біздің парақшамыздан Қазақстандағы агробизнестің соңғы жаңалықтарын бірінші болып біліп отырыңыз Facebook, арнада Telegram, бізге жазылыңыз Instagram немесе біздің пошталық жіберу.
Фермерлер кәдеге жарату алымына байланысты Склярдың отставкаға кетуін талап етті
Фермерлердің ауыл шаруашылығы техникасына кәдеге жарату алымының мөлшерлемесі төмендейді деген үміті күйреуде. «Үкіметтің жоспарында - тек автомобильдерге кәдеге жарату алымының мөлшерін қайта қарау», - деп мәлімдеді бірінші вице-премьер Роман Скляр. Бұл туралы жаңалық фермерлерге жеткен кезде, олар мұндай вице-премьер отставкаға кетуі керектігін мәлімдеді.
Тек 2021 жылы Қазақстанда ауыл шаруашылығы техникасына кәдеге жарату алымы 30 млрд теңгені құрады. Аграрлық техника бағасы өсті, оны аз сатып ала бастады, ал артық шығындар өндірілетін ауыл шаруашылығы өнімінің өзіндік құнына түсті. Мемлекет басшысының кәдеге жарату алымының тетігін қайта қарау тапсырмасына қарамастан, Үкімет ауыл шаруашылығы техникасына қатысты қорғанысты ұстап тұруды жалғастыруда.
- Вице-премьер Скляр ауыл шаруашылығы техникасына мөлшерлемелер қайта қаралмайтынын мәлімдеді. Тек автокөліктерге ғана қайта қаралады, - деп хабарлады жақында өткен баспасөз мәслихатында SC Food бас директоры Мақсұт Бақтыбаев.
Бұл хабарды фермерлер эмоционалды түрде қабылдады. Атап айтқанда, Shopan-ata Қазақстан қой өсірушілер ұлттық қауымдастығының төрағасы Алмасбек Садырбаев аграршылар вице-премьердің креслосында аграрлық саланың мүдделерін қорғайтын адамды көргісі келетінін мәлімдеді.
- Скляр - аграрлық саланы жақтайтын біздің вице-премьер - ауыл шаруашылығы бойынша кәдеге жарату алымын жоюға қарсы шықты, - деп мәлімдеді Алмасбек Садырбаев. - Сонда мен өз қауымдастығымның пікірін білдіремін (әріптестер менімен келіседі ме, жоқ па): бізге мұндай вице-премьер қажет емес! Оған қоса, ол екі жылдан бері осы салада мүдделі, сондықтан қазір кәдеге жарату алымы мәселесімен әділ айналысып, өз пікірін білдіре алмайды.
Бұл мәлімдеме жиналған фермерлердің мақұлдауын тудырды, кейбірі вице-премьердің отставкаға кету туралы талабын қолдауға дайын екендіктерін айтты.
Тақырып бойынша оқу: Үкімет ауыл шаруашылығы техникасына кәдеге жарату алымын қайта қараудан бас тартты
Кәдеге жарату алымы ауыл шаруашылығы экономикасына қалай әсер ететіні туралы аграршылар санмен көрсетті. Бір жылдың ішінде құны 200 млрд теңге болатын ауыл шаруашылығы техникасын сатып алу кезінде міндетті кәдеге жарату алымына 30 млрд теңге жұмсалды. Техниканың бір бірлігіне бағаның орташа өсуі 13,8 млн теңгені құрады.
Шаш тік тұрады
«Найдоровское» ЖШС директоры Павел Лущак өзінің шаруашылығында әрбір өсірілетін гектарға өзіндік өндіріс құнының 5%-ы кәдеге жарату алымына тиесілі деп есептеді.
- 1,5 жыл ішінде біздің шаруашылығымыз 20 мың га жерді иеленіп, 100 млн теңге кәдеге жарату алымын төледі, - дейді аграршы. - Өнімнің өзіндік құны гектарына 5%-ды құрады. Бұл көп пе, аз ба? Менің ойымша, бұл көп. Инфляцияны 6-8% шегінде ұстауға тырысады, ал инфляция мен девальвацияның жалпы аясында өзіндік құнға тағы 5% қосылады.
Кәдеге жарату алымын енгізумен онсыз да төмен ауыл шаруашылығы машиналары паркін жаңарту қарқыны баяулады. Ауыл шаруашылығы министрлігі белгілеген 6% индикаторда жаңарту тек 2-4%-ға жүреді. Осындай қарқынмен жабдықтың орташа қызмет ету мерзімі 25 жыл болуы керек, бірақ өнімділіктің жоғары деңгейін ұстап тұру үшін оны әр 10-12 жыл сайын ауыстыру қажет. Павел Лущак атап өткендей, осы мерзім ішінде цифрландыру жоспарында өзгерістер орын алуда, техника үнемді, экологиялық сипатқа ие болуда, жұмыс істеу үшін көбірек мүмкіндіктер берілуде. Сонымен қатар, 15 жыл жұмыс істегеннен кейін жабдық 3-4 есе жиі бұзылады және оған түпнұсқа бөлшектерді алу қиынға соғады.
Тақырып бойынша оқу: Неге John Deere Қазақстанда зауыт салмайды
Қазақстандағы ауыл шаруашылығы техникасы паркінің 80%-ы 10 жылдан асқанына қарамастан, аграршылар саланың еңбек өнімділігін екі есе арттыруға қол жеткізе алатынына күмән келтіреді. Бұл тұрғыда фермерлердің ешқайсысы қазіргі кәдеге жарату мөлшерлемесі қандай есептеулерге негізделгенін түсіне алмайды, ал шын мәнінде, бұл - ауыл шаруашылығы техникасына қосымша салық.
- Кәдеге жарату алымы енгізілген кезде біз қарсы болдық, бірақ бізге 4-5%-ға сіздер шыдай аласыздар деді, - дейді Павел Лущак. - Олар неге әкелді? Кәдеге жарату алымын 2020 жылғы маусымда енгіздік, шілдеде біз 132 а.к. тракторды 23,5 млн теңгеге, кәдеге жарату алымын - 4 млн 722 мың теңгеге аламыз, яғни құннан 20%! Комбайнға кәдеге жарату алымын көргенде, біздің шашымыз тік тұрды.
Кәдеге жарату алымы Қазақстанда, бірінші кезекте, экологияны қорғау мақсатында енгізілді. Бірақ комбайндардың қаншалықты зиянды екендігі туралы ешкім зерттеу жүргізген жоқ. Фермерлер еске салады: комбайнның қуатты қозғалтқышы болса да, ол жылына 4-5 апта ғана жұмыс істейді. Ол осы мерзім ішінде 4,7 млн теңгеге баламалы залал келтіре ме? Бұл сұраққа әлі ешкім құзыретті жауап берген жоқ.
Экологиялық із
Ауыл шаруашылығындағы кәдеге жарату алымы экологияға қалай әсер етеді? Бірінші кезекте, цифрландыруды, нақты егіншілікті дамытуға, яғни ресурстарды үнемдеуге және табиғатты қорғауға мүмкіндік беретін жоғары өнімді импорттық ауыл шаруашылығы техникасына тосқауыл қойылды. Мұндай техника қазақстандық шаруалар үшін аса қымбат болды. Кейбір шаруашылықтар әлі де 80-жылдардың соңында шығарылған тракторларды қолданады және оларды кәдеге жаратуға тапсыруға асықпайды.
- Мен тракторды немесе комбайнды кәдеге жаратуға тапсырған бірде-бір фермерді көрмедім. Өйткені бұл - келесі комбайнға арналған қосалқы бөлшектер жиынтығы, - деп атап өтті Olzha Agro компаниясының бас директоры Айдарбек Ходжаназаров. - Бірақ егер мемлекет ӨКМ-ді өз қолына алса, онда өз атымен атау керек - бұл салық. Бұл жағдайда, егер сіз бір салықты қалдырсаңыз, онда басқа салықтарды алып тастаңыз.
Тосқауыл қою шаралары Қазақстанды әлемдік агроинженериядан және осы саладағы прогрестен тежейді. Бұл ретте Қазақстанның өзі осы салада ауқымды ғылыми әзірлемелер жүргізбейді.
Тақырып бойынша оқу: ҚР-да экологиялық импорттық ауыл шаруашылығы техникасына кәдеге жарату алымын алып тастау ұсынылуда
Жалпы, Айдарбек Ходжаназаров ауыл шаруашылығы өндірісінің экологиялылығы тақырыбында белсенді көпіртіп айтылатын талқылауларға күмән келтірді.
- Ауыл шаруашылығы саласында кәдеге жарату және экологиялық проблемалар мәселесі іс жүзінде жоқ, - дейді ол. - Жақында мен егілген бидайдың бір гектары тропикалық орманның бір гектарынан екі есе көп оттегі өндіретіні туралы зерттеу оқыдым. Яғни, біз іс жүзінде Экология министрлігі алаңдайтын көміртегі ізін қалдырмаймыз.
Сандармен ойнау
Кәдеге жарату алымына қатысты мемлекеттік органдардың ұстанымын ҚР ИИДМ автомобиль жасау, арнайы техника және ауыл шаруашылығы машинасын жасау басқармасының басшысы Руслан Хисамутдинов ұсынды. Ол техника кәдеге жаратуға берілмейді деген мәлімдемені жоққа шығарды. Оның мәліметінше, 1,5 жыл ішінде 2480 трактор мен 900 комбайн тапсырылды.
Тақырып бойынша оқу: ӨКМ Операторының «жоғалған» ақшасына депутаттар қызығушылық танытты
Кәдеге жарату алымына келетін болсақ, ол Қазақстанда шығарылған техникаға алынбайды. Ол қазір белсенді сатып алынады.
- 2021 жылдың алдын ала қорытындысы бойынша Қазақстанда 5 714 трактор және 1 400-ден астам комбайн сатып алынды. Оның ішінде тек 11%-ы импорт қана, - деп нақтылады ол. - Қалған 89% - отандық өндіріс. Тиісінше, біздің трактор мен комбайн өндірушілер кәдеге жарату алымының бағасын өнімнің құнына салмайды.
Дегенмен, бұл сандар саладағы нақты жағдайды көрсетпейді. Отандық зауыттардың техникасы импортқа күшті тосқауыл қойылғандықтан сатып алынады. Елдегі ауыл шаруашылығы машинасын жасауға келетін болсақ, оны қолдау әдістері сынға ұшырауда.
- Индустрия министрлігі сандармен шебер ойнайды және жергілектендіру пайызын есептеу мен ақтауға қатысты қос стандарттар әдісін қолданады, - деп мәлімдеді «Майлы дақылдардың тәжірибелік шаруашылығы» ЖШС басшысы Фарид Абитаев. - Бұған дәлел көп. Мысалы, 2013 жылдан бері автомобильдерді дәнекерлеп, жинап келе жатқан «Тойота» компаниясы - олардың жергілектендіруі 20% болды. Ал тек доңғалақтар бұралған комбайндар үшін жергілектендіру 40%-ды құрайды. Бұл үзілді-кесілді жалған! Егер CLAAS компаниясы туралы айтатын болсақ, Ресейде 2003 жылдан бастап өндіріс ұйымдастырылды, ал 19 жыл ішінде жергілектендіру 30%-дан аспайды. Бұл миф, біз жақын арада 70% жергілектендіруі бар жағдай жасаймыз.
Қуатты мемлекеттік қолдауға және алынбайтын кәдеге жарату алымына қарамастан, ҚР-да шығарылатын тракторлар мен комбайндар да қымбаттауда. АӨК-тегі қауымдастықтар Альянсының деректері бойынша, 2014 жылдан бастап 2020 жылға дейін отандық машина жасаушылар бағаларды бірнеше есеге көтерді: мысалы, ESSIL комбайнының КЗС-760 моделі 3 есе - 23-тен 68 млн теңгеге дейін қымбаттады.
Кәдеге жарату қорытындысы
Жаңа төлем енгізілгеннен кейін Қазақстанда ауыл шаруашылығы паркін жаңарту баяулады. Алым өндірілетін өнімнің - нан, сүт, ет және басқалардың құнына әсер етті. Алымның экологияға оң әсері әлі байқалмайды, бірақ экономикаға қазірдің өзінде айқын.
Тақырып бойынша оқу: Кәдеге жарату алымының қаражаты автонесиелендіруге жұмсалады
Осыған байланысты Қазақстан аграршылары Үкіметке талап қойды:
- ауыл шаруашылығы техникасына кәдеге жарату алымын толық алып тастау;
- 2021 жылы 30 млрд теңге көлемінде төленген қаражатты өтеу;
- шағын құралдар мен қосалқы бөлшектер өндірісіне қолдау көрсету.
- Біз қолданыстағы заңнамадан кәдеге жарату алымын экономиканың басқа секторларына қолдау көрсету мақсатында пайдалануға мүмкіндік беретін барлық нормаларды алып тастауды ұсынамыз, - деп мәлімдеді Қазақстан астық одағының төрағасы Нұрлан Оспанов. - Бес жыл ішінде жиналған кәдеге жарату сомасының тек 14,7%-ы экологиялық мақсаттарға бағытталды. Оның жартысына жуығы автомобиль өндірісін қолдауға жұмсалды.
Ол аграршылар ауыл шаруашылығы техникасына кәдеге жарату алымын толық жоюды талап ететін себептерді атап өтті:
- айналымнан шыққан ауыл шаруашылығы техникасының экологияға зияны туралы объективті ақпарат жоқ;
- кәдеге жарату алымы көбінесе тосқауыл шарасы ретінде пайдаланылады және фермерлерге ауыл шаруашылығы техникаларын таңдауда айтарлықтай шектейді, бұл импорттық жабдық бағасының негізсіз өсуіне және оны жаңарту қарқынының төмендеуіне әкеледі;
- ауыл шаруашылығы техникасын негізсіз жоғары бағалар бойынша сатып алу аграршылар өндірген өнімнің өзіндік құнының өсуіне, сайып келгенде, азық-түлік өнімдеріне бағаның өсуіне алып келеді.
