Әбітаев Фарид Құмашұлы

Фарид Әбітаев Қарағанды қаласында дүниеге келген.

Білімі

Фарид Әбітаев Өскемен қаласындағы Жол-құрылыс институтында автомобиль көлігінде тасымалдауды ұйымдастыру және басқару мамандығы бойынша жоғары білім алған.

Екінші жоғары білімін К. Тимирязев атындағы Мәскеу ауылшаруашылық академиясында Экономика және АӨК кәсіпорындарын басқару мамандығы бойынша тәмәмдаған.

Карьерасы  

Фарид Әбітаев институттан кейін 8 жыл Қарағанды қаласында жұмыс істеген.

1995 жылдан бастап – бизнесте, «Өскемен май экстракциялау зауытынан» май тасып, осы зауытта үш жыл шикізат жеткізуші болып жұмыс істеген.

1997-2002 жылдары. – «№1 Май зауыты» деген атаумен танымал «Май» АҚ май экстракциялау зауытының коммерциялық директоры.

2002 ж. бастап – Фарид Әбітаев «АСТАНА-БИЗНЕС» аграрлық компаниясын басқарды. 

«Майлы дақылдардың тәжірибелік шаруашылығының» бас директоры.

Фарид Әбітаев — Қазақстанның Тұқым өндірушілер палатасының басшысы.

Саяси партиясы

Фарид Әбітаев «Ауыл» ХДПП» партиясының мүшесі.

Цитаталары

«Соңғы екі жылда солтүстік көршіміздің қысымымен бағаның құлдырауын көрсететін астықтан қазақстандық диқандардың шаршағаны белгілі болды — деді Фарид Әбітаев. — Осы себепті біздің астық егетін өңірлеріміз қазір Ауыл шаруашылығы министрлігі айтып отырған егіс алқаптарын әртараптандыруды жүргізгісі келеді.» (2025 ж. ақпан)

«Бүгінде Қазақстанда күнбағыс өңдеу қуаты жылына 3,8 млн тоннаны құрайды, — деп атап өтті Фарид Әбітаев. — Ал шикізат тек 1,7 млн тонна (2024 ж.) өсіріледі. Яғни, қазір сұраныс ұсыныстан 2,5 есе асады. Шикізаттың бір бөлігі Ресейден әкелінсе, бір бөлігі күнбағысты басқа майлы дақылдармен алмастыруға тырысуда. Бірақ барлығы қазақстандық күнбағысты қажетті мөлшерде алғысы келеді. Сондықтан фермерлерге сату туралы алаңдаудың қажеті жоқ. Өңдеушілердің өздері үшін күнбағыс қызығушылық тудырады, өйткені май мен күнжара сатуда қиындықтар жоқ. Қазір Қытайдан сұраныс дауыл секілді. Бұл нарықтың түбі жоқ.» (2025 ж. ақпан)

«Менің ойымша, экспорттаушылардан алынатын бажды субсидия түрінде күнбағысты отандық май зауыттарына қайта өңдеуге тапсыратын фермерлердің пайдасына қайта бөлу керек, — деп түсіндірді Фарид Әбітаев. — Субсидия мөлшері тоннасына кемінде 10-15 мың теңге болуы тиіс. Сонда фермер үшін бір тонна тұқым сату бағасы 200 мың теңгені құрайды. Бұл фермерлерді ауыспалы егіске күнбағыс енгізуге ынталандырады.» (2025 ж. ақпан)

«Яғни, күнбағыс өнімділігі дәнді дақылдарға ұқсас, бірақ ол екі есе қымбат», — деді Фарид Әбітаев. (2025 ж. ақпан)

«Бірақ егер күнбағыс дұрыс себіліп, уақытында алынып, кептірілсе, оны қоймаға салып, қол тигізбейтін алтын қоры ретінде сақтауға болады, — деп атап өтті Фарид Әбітаев. — Бұл кез-келген валютаға қарағанда күшті болады.» (2025 ж. ақпан)

Тақырып бойынша оқу: Фермердің алтын қоры

«Осы маусымда әлемде күнбағыс өндірісі 18%-ға төмендеді. Бұл тауарлы күнбағысқа да, тұқымға да әсер етті. Қайта өңдеуге арналған тұқым бағасының көтерілуі болды, тұқымдарды да дәл осындай жағдай күтіп тұр», — деді Қазақстанның тұқым өсірушілер палатасының басшысы Фарид Әбітаев. (2024 ж. желтоқсан)

«Мен фермерлерге қазірдің өзінде қаншалықты қиын болса да, күнбағыс тұқымын жинауға кеңес бергім келеді, өйткені олар қымбаттайды», — деді Фарид Әбітаев. (2024 ж. желтоқсан)

«Қазақстанда аттестатталған тұқым өсіру кәсіпорындарының сапалы тұқым материалын өндіру көлемі соңғы жылдары қысқаруда. Бұл ауа-райының қиын жағдайларына байланысты: ел алдымен құрғақшылыққа, кейін шамадан тыс ылғалдылыққа тап болды. Нәтижесінде, егер 2019 жылы Қазақстанда 118 мың тонна элиталық тұқым өндірілсе, 2023 жылы — тек 75,4 мың тонна», — деп атап өтті Фарид Әбітаев. (2024 ж. желтоқсан)

«Еуропада климатпен не болып жатқанын қараңыз — кейде қатты ыстық, кейде құрғақшылық. Дәл біздікі сияқты. Және оларда біз өнімділік мәселелерін көріп отырмыз. Шындығында, олардың селекциясы мүлдем басқа жағдайларға арналған. Сонымен, кері бағытта ынтымақтастықтың әлеуеті бар - біз Еуропаға құрғақ жағдайларға арналған сұрыптарды жасау үшін өзіміздің кейбір әзірлемелерімізді ұсына аламыз», —  деді Фарид Әбітаев. (2024 ж. желтоқсан)

Тақырып бойынша оқу: Фарид Әбітаев күнбағыс бағасының өсуі туралы ескертті

«Биылғы жылы дәнді және майлы дақылдардың өнімділігі өте ұқсас, — деп атап өтті Фарид Әбітаев. — Бірақ майлы дақылдардың бағасы дәнді дақылдарға қарағанда қымбатырақ болғандықтан, майлы дақылдар бойынша егіс алқаптарының өсу серпіні артады деп ойлаймыз. Біріншіден, зығыр мен күнбағыс сияқты құрғақшылыққа төзімді дақылдардың көбеюін күтеміз. Біздің болжамымыз бойынша, күнбағыстың егістік алқаптары кем дегенде 10, тіпті 15%-ға өседі.» (2023 ж. желтоқсан)

«Биыл астық өнімділігі шамамен 30%-ға күрт төмендеді, — деп атап өтті  Фарид Әбітаев. — Ал майлы дақылдардың өнімділігі іс жүзінде төмендеген жоқ. Осы негізде біз майлы дақылдар өседі деп болжаймыз, өйткені олар экономикада өте қызықты.» (2023 ж. желтоқсан)

«Біз білетіндей, бүгінде Қазақстандағы бидайдың шамамен 50% өнген бидай, бұл тұқым жағдайына кері әсер етеді», — деді Фарид Әбітаев. — Менің ойымша, тұқыммен қамтамасыз етудің нақты көрсеткіші жыл соңына қарай түзетіледі. Бүгінгі таңда Тұқым өсірушілер палатасына кіретін шаруашылықтарда 96 мың тонна тиісті сапалы тұқым бар. Жалпы, еліміз бойынша ақпаратты әкімдіктердің деректерімен ұштастыру қажет болады, және менің ойымша, шындық ресми есептен әлдеқайда нашар болады.» (2023 ж. желтоқсан)

Тақырып бойынша оқу: Қазақстанда күнбағыс табыстылығы жағынан бидайдан асып түсті

«Қазір шаруалар қарсы қоя алатын жалғыз нәрсе — нөлдік технологияларды қолдану, ылғал үнемдейтін және құрғақшылыққа төзімді дақылдар», — деді Фарид Әбітаев. (2023 ж. желтоқсан)

«Зығыр бір кездері 1 млн гектардан асып кетті. Бірақ қазір ол төменге түсті, өйткені бағада да, өнімділікте де белгілі бір ерекшеліктер бар. Сондықтан, егіс алқаптары қандай да бір дақылға динамикалық түрде өскен кезде, бұл шаруалар үшін қызықты болғаны.», — деп Фарид Әбітаев мысал келтірді. (2023 ж. желтоқсан)

«Өндірістің негізгі құралы ретінде топыраққа жұмсақ көзқарас сөзсіз болуы керек. Сондықтан мен Claas Xerion шынжыр табанды тракторына назар аудардым. Ол бізге қызықты, өйткені ол топыраққа қысымды 2 есе азайтады. Ол Agritechnica көрмесінде алғаш рет көрсетіледі. Мен әрқашан көрмелерге қатысамын, 20 жыл болды. Мен жаңалықтарға бірден келіп, қызығушылық танытамын.», — Claas компаниясының соңғы техникалық әзірлемелеріне өзінің қызығушылығын Фарид Әбітаев атап өтті. (2023 ж. желтоқсан)

Тақырып бойынша оқу: Үшінші жыл қатарынан ылғалдың жетіспеушілігін қалай шешуге болады?

«Жалпы, Шығыс Қазақстан облысындағы құрғақшылыққа байланысты биыл (2023 ж.) дәнді дақылдардың өнімділігі екі есеге, бұршақ дақылдары бойынша - одан да көп төмендеді. Күнбағыс та зардап шекті, бірақ аз мөлшерде. Фермерлердің бағалауы бойынша егіннің шамамен 15%-ға төмендеуі күтілуде», —  деп атап өтті Фарид Әбітаев.(2023 ж. қазан)

«Сондықтан біздің фермерлер күнбағыс егеді, — деп түйіндеді Фарид Әбітаев. — Биылғы жылы күнбағыс алқаптары 15%-ға өсті. Келесі жылы да өсім болады.».(2023 ж. қазан)

Тақырып бойынша оқу: Қазақстанда күнбағыс өнімі былтырғы жылмен салыстырғанда 15%-ға төмен күтілуде

«Бүгінгі күні біз астықты өткізуде қиындықтарға тап болып отырмыз, өйткені логистикалық мәселелерге байланысты оны жөнелте алмаймыз: вагондар мен локомотивтер жеткіліксіз. Оның үстіне көліктік логистика қымбаттап, астықтың бағасы түсіп жатыр. Шаруалар жоғары шығындар мен сатудың төмен бағасы арасында ауыр қайшыға тап болды, мұның бәрі сайып келгенде шаруашылықтың экономикасына әсер етеді. Бүгінде бидайдың жартысына жуығы сатылмаған немесе элеваторлардан жөнелтілмеген. Ал оны сатудың келешегі бұлыңғыр.», — деді Фарид Әбітаев. (2023 ж. наурыз)

«Санкциялық қысымға ұшыраған Ресей Орталық Азияға көзқарасын өзгертті. Ресейлік астық қазір сапасы жағынан жоғары, өнімділігі де жоғары. Қазақстанда соңғы жылдардағы өнімділік — гектарына 11-12 центнер, ал Ресейде жалпы ел бойынша — 28-29 центнер. Әрине, олардың экономикасы жақсы, сонымен қатар газ, тыңайтқыштары арзан және қарқынды дамып келеді. Бүгінгі таңда ресейлік астықты Орталық Азияға жеткізудің тежегіш факторы тек көліктік-логистикалық сәттер болып табылады. Бұл біз үшін өте маңызды мәселе және бұл дабыл Түркістан агрофорумында естіледі. Менің ойымша, шаруа қожалықтары жаңа маусымға байыпты дайындалып, резервтік жоспарлары болуы керек», — деп атап өттіі Фарид Әбітаев. (2023 ж. наурыз)

«Біздің компания Түркістан облысының бірнеше шаруашылықтарымен жұмыс істейді. Бірақ ұсақ тауарлы өндіріс көп болғандықтан, шаруалар логистикалық тұрғыдан аз ұйымдастырылған, олар тұқым жеткізу үшін үлкен шығындарды көтеруі керек. Біздің тұқымдар өте жақсы, бірақ олар арзан емес. Ал шаруалар тұқымға ақшаны соңғы болып жұмсайды, өйткені олардың басқа да көптеген шығындары бар – жалақы, ЖЖМ, үлескерлер алдындағы қарызы, т.б. Содан кейін олар қолында барымен егін егеді. Біз фермерлерге несиелеу нұсқаларын ұсынамыз, бірақ шын мәнінде олар бүгінде бұл ауыртпалықты көтере алмайды. Мүмкін, жергілікті билік тарапынан шаруаларға көмектесетін уақыт келді, мысалы, көрші Қырғызстандағы қолайсыз жылдардағыдай. Төтенше құрғақшылық болған кезде олар Ресейден 5 мың тонна тұқым сатып алып, жеткізіп, шаруаларына таратты. Мен тәуелділікті тудыру және тұқым тарату керек деп айтпаймын, бірақ сыни жылдары шаруаларды қолдау керек», — деп аяқтады Фарид Әбітаев.  (2023 ж. наурыз)

Тақырып бойынша оқу: Фарид Әбітаев: қазақстандық бидайдың келешегі бұлыңғыр

«Мал шаруашылығы, өсімдік шаруашылығымен салыстырғанда, өте қиын іс-шара, сондықтан оған ешкім барғысы келмейді, — деді Фарид Әбітаев —  Жаңа ойыншыларды «бәліштердің» барлық түрлерімен қызықтырады, содан кейін кенеттен шарттар күшейтіледі.» (2022 ж. наурыз)

«2013 жылы біз жаңа сүт-тауар фермасын жобалай бастадық, — деді Фарид Әбітаев. — 2014 жылы оның құрылысы басталды, 2016 жылы 600 басқа арналған ферма толығымен іске қосылды. 2018-19 жылдары біз сүт өндірісін ұлғайта отырып, кеңейту жұмыстарын жүргіздік, қосымша қоралар салдық. Нәтижесінде, 2013 жылдан бастап бүгінгі күнге дейін біз сүт өндіру көлемін бес есеге көтердік: бір сиырдан сауу 2,5 есеге өсті, ал мал басы екі есеге өсті.» (2022 ж. наурыз)

«Тауарлық субсидияларды төлеудің қолданыстағы жүйесі соңғы жылдары елімізде сүт өндіруді 2 еседен астам ұлғайтуға мүмкіндік берді, - деп түсіндірді Фарид Әбітаев. — Мен де белсенді түрде кеңейіп, жыл сайын жаңа қоралар салатынмын. Бірақ субсидиялар жойылатыны туралы әңгімелер басталғаннан кейін мен тоқтадым. Қазір менде 400 басқа арналған сүт-тауар фермасының іргетасы дайын, бірақ мен оны бұдан әрі салмаймын, өйткені кем дегенде 8-10 жылға созылатын несиені қалай өтеу керек деген сұрақ түсініксіз. Ойын ережелерін үнемі өзгерту тұрақтылықты тудырмайды. Егер субсидия жойылса, алған несиелерді қалай қайтаруға болады? Қаржылық қақпан жағдайында қалғымыз келмейді. Сондықтан бәрі неге келеді деп күтеміз.» (2022 ж. наурыз)

«Біз қазір мал басын көбейтпейміз, табынның генетикасын жақсарту есебінен өсеміз, — деп түсіндірді Фарид Әбітаев. — Күніне 20 литр сүт беретін сиырларды сата бастадық, өйткені алдымызда тәулігіне 30 литр беретін тұмса сиырлар бар. Оларға орын босату үшін біз кәрі сиырларды сатамыз, ал өте кәрілерін жай ғана бордақылап, етке жібереміз, өйткені өсетін жер жоқ — орын жеткіліксіз.» (2022 ж. наурыз)

«Ауыл шаруашылығы министрлігі басымдықты міндеттерді шешуі керек, қатарынан бәрімен айналысуға болмайды, қазір оған ақша жоқ, — деп бөлісті Фарид Әбітаев. — Маңызды бағыттарды анықтап, олармен жүйелі түрде айналысу керек. Аудандастыруда көптеген мәселелер бар. Мысалы, Маңғыстау облысында құрғақшылықтан кейін көптеген қойлар мен сиырлар азықсыз қалды, ең алдымен олар қажет нәрсемен айналыспағандықтан. Сол аймақтар үшін дұрыс мамандану — түйе шаруашылығы. Аймақтандыру бар, оны нақты анықтау керек. Біз Шығыста жүзім, мақта өсірумен айналыспаймыз.» (2022 ж. наурыз)

«Бұл үлкен мәселе, көптеген адамдар мал әкелудің осы инесінде үнемі отырады, өйткені олар өздерінің көбеюін реттей алмайды, — деді Фарид Әбітаев. — Ал малдың сақталуы және өзінің өсімін молайту — бұл қосымша субсидиялар беру қажет индикаторлар. Шетелден мал сатып алу кезінде осы факторларды ескеріп, субсидияның жартысын беру керек, ал екінші жартысы бір-екі жылдан кейін бұл малды сақтағанын көрсеткеннен кейін.» (2022 ж. наурыз)

«Қандай тұқым — сондай табын, — деп еске алды Фарид Әбітаев. — Бірақ бүгінде бізде аграрлық ғылыммен айналысатын көптеген мемлекеттік институттар өз өмірлерімен, шаруалар өз өмірлерімен өмір сүруде. Ғалымдар фермерлерге заманауи талаптарға — өнімділік, құрғақшылыққа төзімділік, ауруға төзімділік және т. б сай келетін тұқымдар мен будандарды шығаруға көмектесуі керек.» (2022 ж. наурыз)

«Біздің селекционерлерге 2-3 жылға қолдау қажет, — деді Фарид Әбітаев. — Селекциялық техниканы жаңарту үшін 50%-ға дейін нақты субсидия енгізу қажет, содан кейін бұл мүмкіндіктер терезесін жабуға болады, өйткені бұл техниканы селекционерлерден басқа ешкім сатып алмайды. Ал тұқым шаруашылықтарына келетін болсақ, оларға тұқымдарды тиісті деңгейде тазартып, дайындай алатын қуатты заманауи тұқым тазарту техникасы қажет. Бұл техниканы 2-3 жыл ішінде субсидиялауға болады. Барлық тұқым шаруашылықтары, ең алдымен, қайта сертификатталуы керек, өйткені 230-ға жуық элиталық тұқым шаруашылығы, шын мәнінде, тек құжаттары бар, бірақ сапалы тұқым шығармайды және ештеңе жасамайды.» (2022 ж. наурыз)

Тақырып бойынша оқу: Сүт фермасында қалай ақша табуға болады

«Биылғы жылы қыс жылы, қар өте аз жауды, бұл біздің облыстағы әдеттегіден екі есе аз, – деді Фарид Әбітаев. – Сонымен қатар, қаңтар айында бірнеше рет жаңбыр жауып, ауа температурасы +8 градусты құрағандықтан, қар өте лайықты орналасты. Бұл Шоқыну мерекесінің аяздарына дейін болды, содан кейін аяз болды, бірақ бұрынғыдай күшті емес, температура -30 дейін төмендеген жоқ. Содан кейін тағы біраз қар жауды, бірақ тұтастай алғанда, қайталаймын, қар жамылғысының деңгейі Шығыс Қазақстан облысындағы әдеттегіден екі есе аз.» (2022 ж. ақпан)

«Бүгінгі таңда егіске дайындық орташа есеппен 30-50%-ға қымбаттады — бұл ең төменгі көрсеткіш, — деп атап өтті Фарид Әбітаев. — ЖЖМ да, пестицидтер де қымбаттады. Тыңайтқыштардың бағасы екі есе өсті. Мұның бәрі болжамды болды — газ күрт өсті, сәйкесінше газдан жасалған аммиак селитрасы да қымбаттады. Сонымен қатар, газ төрт есе қымбаттады, ал селитра шамамен 50%-ға қымбаттады, дегенмен қазақстандықтар үшін жұмсақ өзгеріс жасалды. Өсімдіктерді қорғау құралдары бойынша өсу де 30-дан 50%-ға дейін. Техниканың бағасы, әдетте, ғарышқа ұшады. Сонымен қатар, ештеңе жоқ, бәріне алдын-ала тапсырыс беру керек, алдын-ала төлем жасау керек және т.б. Дүрбелең байқалады, жеткізілім тарылады, сәйкесінше тапшылық пайда болады, осыған байланысты ауыл шаруашылығы өнімдерінің бағасы өсуде. Егер ауыл шаруашылығы өнімдерінің бағасы өссе, онда аграрлық бизнеспен байланысты барлық адамдар автоматты түрде шаруаның пайдасын алғысы келеді.» (2022 ж. ақпан)

«Ия, шекара жасанды түрде жабылып, ет пен картоптың бағасынан басқа бағалар өсуде, - деп атап өтті Фарид Әбітаев. — Фермерлерде қанша түрлі кедергілер бар, бірақ мұнда біздің туған үкіметіміз «көмектеседі», нарықты жауып тастайды, шаруашылықтың экономикасын, жоспарлылықты, көпжылдық келісімшарттарды бұзады. Мұның бәрі тозаққа ұшады. Шетелдік кәсіпкерлер (ресейлік, беларусьтік және т.б.) біздің нарықтарға кіреді, олар бәрін өздеріне алуға қуанышты. Ал біз әлемдік нарықта сенімсіз серіктес боламыз. Сонымен қатар, бұл шаруалардың бүкіл экономикасын бұрмалайды. Менің ойымша, бұл ең дұрыс емес әрекет — отандық бизнеске жасанды кедергілер қою. Бүкіл саланы «отырғызудан» гөрі аз қамтылған шаруашылықтарға көбірек көмектесу керек. Ауыл шаруашылығында ел халқының 45%-ы жұмыспен қамтылған, бүгінде елдегі ең кедей болып табылатын 200 мыңнан астам шаруа қожалықтары жұмыс істейді. Мұндай шешімдер оларға кедергі келтіреді, бірақ оларды ешқандай жолмен қолдамайды». (2022 ж. ақпан)

Тақырып бойынша оқу: Тыйым салулар агроөнеркәсіп кешенінің экономикасын бұзады

«Биылғы жылғы егістік, әлбетте, айрықша ерекшеліктерге ие. Соңғы 20 жыл барысында егістік үшін осындай жағдайлардың екі жыл қатар келгені есімде жоқ. Бұл жылдың айрықша ерекшелігі – егістіктердегі қардың шамадан тыс қалыңдығы. Қар жамылғысының қалыңдығы екі метрге жетті. Биіктігі жарты метрге жететін соңғы қар егін себуге бір апта қалғанда түсті. Осыған байланысты егістік жұмыстары әдеттегіден сәл кеш басталды. Алдынғы жылдары егін науқанын 20 сәуірден бастасақ, биыл 26-на қарай бастадық. Қар кеткеніне қарамастан, ылғалдылық сақталып қалған кей жерлерге егін еге алмадық. Оларды айналып өтуге тура келді.» (мамыр 2020 ж.)

«Қардың қысым түсіруіне және еріген қар суының молдығына байланысты егістік даласы қатты нығыздалып қалды. Қазіргі топырақтың беткі қабаты құрғап жатқан кезде, егістік даласы тырманы оңайлықпен  қолдану мүмкін болмайтындай қабыршақпен көмкерілді. Қайтара қопсытуға, дискілеуге тура келеді. Қарапайым тілмен айтатын болсақ, топырақты жұмсарту және егістікке дайындау үшін қосымша жұмыстарды жүргізуге мәжбүрміз. Нөлдік технологияның өзінде бірқатар проблемаларды бастан кешірудеміз, соқаның тісі жерге кірмегендіктен, қысымды қайта-қайта арттырудамыз.» (мамыр 2020 ж.)

«Тұқым сепкіштің жаңа нұсқаларын қараудамыз. Он жыл барысында жұмыс органдарын – дискілер мен т.б. ауыстыра отырып, Hatzenbichler әмбебап сепкішін қолданып келдік. Қазіргі сәтте соқа тістерінің жаңа бес түрін тәжірибеден өткізіп, ең оңтайлы нұсқасын алуды көздеудеміз.» (мамыр 2020 ж.)

«Негізінен тұқым сатумен айналысамыз. Басым бағытымыз тұқым сату десек те болады. Тұқым сатудан кейін жергілікті өндірушілермен (ұн тарту комбинаттары, құс фабрикалары және басқа да салалық компаниялар) жұмыс жасаймыз. Олар біздің негізгі тұтынушыларымыз. Біздің өнімдеріміздің басым бөлігі Қазақстанда сатылғанымен, аздаған көлемді экспортқа да жөнелтеміз. Ол негізінен сыра ашытуға арналған арпа, бидай және майлы дақылдар.» (мамыр 2020 ж.)

«Жер игерумен айналысуға қолайлы үш ауданымыз бар. Олар елдің бәріне танымал – Шемонаиха, Глубокое және Алтай. Географиялық тұрғыдан Глубокое ауданында орналасқанбыз, мұнда егіннің әр гектарынан 65-79 центнер арасында өнім алып отырғанымызды қайталап айтамын. Бірақ, бұл көрсеткіштің краснодар сортын пайдаланған кезде өзгеретініне сенімдімін.  Сондықтан биыл 100% краснодар сорттарын егеміз.» (тамыз 2019 ж.)

«Қазіргі кезде облыс бойынша небары 2 мың тонна күздік бидай тұқымы сатылатыны мәлім, Қазақстан ішінде осы көрсеткішті 10 мың тоннаға дейін жеткізуді болжап отырмын. Шығыс Қазақстан облысына келіп түсетін валюта түсіміне келетін болсақ, онда Қазақстаннан тыс Өзбекстанға жыл сайын 5-7 мың тонна және осыншама мөлшерде Ресей Федерациясының 9-шы федералдық округіне сатуға болады. Осындай жолмен 20-25 мың тонна күздік бидай тұқымын алуға болады, ол түпкілікті нәтижеде жыл сайын 2, 4 млрд теңге табыс береді. Бұдан қол жеткізетін ең жағымды әсер, ол елдегі валюта түсімінің артуы емес, елдегі егін өнімділігінің артуы! Бұл өте маңызды. Біз өзімізді аса сапалы шикізатпен қамтамасыз етеміз, ал шаруалардың табысы, олардың сатып алушылық қабілеті одан әрі мультипликативтік нәтижені арттырмақшы.  «Тұқымына қарай өнімін бағала», – демекші бәрі тұқымға байланысты. Сапалы тұқым пайдалансақ, онда шамамен 120 еседен артық сапалы өнімге қол жеткіземіз.» (тамыз 2019 ж.)

«Дәстүрлі түрде бағасы төмен болып келетін қара бидай мен сұлы сияқты дақылдарды қоспағанда, ауыл шаруашылық өнімдерінің барлығының бағасы қызық болғалы тұр. Биыл қарақұмықтың бағасы да көпшіліктің ойынан шықпас деп ойлаймын.  Бағасының күрт өсуіне байланысты, жаппай егіле бастады, алайда күзде ұсыныстың көптігіне қарай, бағасы түспекші. Бұл нарық заңы! Ал жалпы, тәж вирусымен болып жатқан жағдай әр нәрсені болсын өз орнына қойды. Ақыр соңында адамдар шынайы құндылықтар биткоиндер немесе басқа виртуалды жобалар емес, ал әркімге қажет барынша қарапайым заттар екенін түсінді. Қалай болған күнде де азық-түлік тапшылығын әркім сезінді, адамдар алдына басқа құндылықтар қойды. Қазірдің өзінде азық-түлік бағасы өсті және бұдан әрі өсетін болады.» (ақпан 2019 ж.) 

«Тұқым шаруашылығымен айналысатындықтан, қуаты жоғары кептіргіш қондырғымыз бар. Тұқым кептіру кезінде тұқымның өнгіштігі жоғалмайтындай, сәйкесінше өнімділік төмендемейтіндей, 40-45 градустан аспайтын температура беріледі. Ал тауарлық өнімді 120 градус кезінде кептіреміз, бұл кезде өнімділік 10 есе артық. Сондықтан да барлық шаруаларға дымқыл, проблемалы дақылдарды кептіруге арналған жеке кептіру қондырғыларына ие болуға кеңес беремін.» (ақпан 2019 ж.) 

«Жеті жыл қатарынан әр гектарға 100 кг аммофос пен 200 кг аммиак селитрасын өзгеріссіз құйып келеміз. Біздегі өнімділік те бір өзгермейді. Барынша құрғақшылық кезеңде және одан әрі түптегеннен кейін сұйық тыңайтқыш қосуды жоспарлап отырмыз, өйткені дүние жүзінде қолданып жатқандағыдай өнімділікті арттыру мақсатына жетпекшіміз.» (ақпан 2019 ж.)

«Дүниежүзілік құрғақшылықтың салдарынан баға 10-15%-ға қымбаттады, ал ішкі валюта бағамының өзгеруі нәтижесінде сәйкесінше 10-15%-ға өсті, біз бидайды өткен жылмен салыстырғанда 20-25%-ға қымбатқа сатамыз. Бұл астық және майлы дақылдар бағасының әлемдік тенденцияларына байланысты. Стратегиялық көзқарас тұрғысынан 10-15 жылды алып қарасақ, бұл бағыттағы жағдай өзгеретіні сөзсіз, өйткені әлемдегі егістік жерлер қысқаруда, сұраныс артуда екені бәріне мәлім. Әлемде ет тұтыну және оған сұраныстың артуы, бірінші кезекте мал шаруашылығына байланысты дақылдарға сұранысты артып отыр. Өңделген бидайдың 1 өнімін өндірумен салыстырғанда,  1 кг ет өндіруге анағұрлым көп дақыл қажет. Басқаша  айтатын болсақ, адамдар етті көп тұтынуда. Етпен молынан қамтамасыз ету үшін, мал қорегін жабдықтау қажет. Сәйкесінше әлемде бірінші кезекте дәнді дақылдар мен майлы дақылдардың шығыны артып келеді. Сондықтан өндіріс жылдан-жылға артып келеді. Егер адамдар дәнді және майлы дақылдарды көбірек тұтынса, сәйкесінше оларды аз өндіретін едік.» (ақпан 2019 ж.)

«Астық тасымалдау ісінде жыл сайын қайталанатын тағы бір проблема бар, ол вагондар проблемасы, бұл ретте Қазақстаннан экспорт, плюс-минус 5-10%, өспейді.» (ақпан 2020 ж.)

«Бізде армиядағы жарғы сияқты ауыспалы егіске қатаң көзқарас бар: шартты түрде айтатын болсақ, оны 10 жылда бір рет жазу керек. Біздің 10 ауыспалы егістіктен ауытқу тек 10% шамасында болуы мүмкін. Біздің бірде 300 теңге тұратындықтан қарақұмық егетін, ал енді бірде қымбаттап бара жатқан бағасына қарап күнбағыс егетін, ал енді бірде рапс егуге көшіп кететін, яғни  бірді алып екіншісіне көшетін басқа шаруалардан айырмашылығымыз осында. Тәжірибе көрсеткендей, нақты ауыспалы егіс – жерді ұстай білу, арамшөптермен күрес, ауруларды бақылау тұрғысынан  өте дұрыс тәсіл.» (ақпан 2019 ж.)

Қызықты фактілер

Фарид Әбітаевтың кәсіпкер ретіндегі ұстанымы: «Мен бөліп көрсететін кәсіпкердің басты қасиеттері: біріншісі – түйсігі, екіншісі – өзіне деген сенімділігі, үшіншісі – үнемі жаңаруға, білім алуға тырысуы, алға ұмтылысы. Осы қасиеттер табысқа жеткізері сөзсіз.»