Қазақстан өзін сүтпен қамтамасыз еткенде. АгроКараван Cүт 2021, 14-күн

ElDala.kz порталы командасына Қазақстанның сүт саласындағы озық тәжірибесі туралы әңгімелеуге Агрокараван аясында ірі қара малдың сүт және аралас тұқымдарының республикалық палатасы көмектеседі. Біз оның директоры Азамат Сағынбаевпен бүгінгі күні Қазақстанның сүтпен өзін-өзі қамтамасыз етуге шығуына не көмектесетіні, ал не кедергі келтіретіні туралы әңгімелестік. ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі елдегі өз өндірісінің сүт тапшылығын жылына 500 мың тоннаға бағалайтыны жасырын емес.

Видео форматындағы барлық сұхбаттарды мына жерден көруге болады:

- Палатаның негізгі қызметі - селекциялық-асыл тұқымдық жұмысты үйлестіру және асыл тұқымды малдың асыл тұқымдық кітабын жасау, - деді Азамат Сағынбаев. - Яғни, біз бүгін Қазақстанда өсірілетін асыл тұқымды өнімнің сыртқы нарықта бәсекеге қабілетті болуы міндетін қойып отырмыз. Иә, бүгін бізде асыл тұқымды мал бойынша импортқа тәуелділігіміз  болып отыр. Бірақ мен оптимистік сценарийді іске асырған жағдайда, импортқа тәуелділіктен толықтай арылуға шамамен бес жыл жеткілікті екеніне сенімдімін.

- Яғни мал әкелмей ме?

Тақырып бойынша оқу: Сүтшілер Қазақстанды етпен қамтамасыз етуге дайын. АгроКараван Cүт 2021, 13-күн

- Иә, оның үстіне, біз өнімдеріміздің экспортқа шығуы үшін өршіл міндет қойып отырмыз. Біздің жас жануарлар шетелге сатылуы керек, бірақ ол үшін ол танылуы керек.

- Бұл үшін барлық селекциялық-асылдандыру жұмыстарын сауатты түрде қайта құру қажет.

- Халықаралық нарықта тану үшін біз қазірдің өзінде бар озық заңдар бойынша жұмыс істеуге тиіспіз. Бізге өз велосипедімізді ойлап табудың қажеті жоқ. Әлемде жасалғандай тәжірибелер бұрыннан қалыптасқан. Атап айтқанда: жануардың асыл тұқымдық құндылығы индекстермен анықталады. Әлемде бұл жүйе өткен ғасырдың 50-ші жылдарынан бастап қолданылып келеді. Ал біз қазір ғана осыған көшудеміз.

Индекстік бағалауға көшу үшін селекциялық және асылдандыру жұмыстарының бүкіл жүйесі қажет. Тәуелсіз бағалаушылар (жіктеуіштер) болуы тиіс. Бүгінде палатада Канада мен Германиядағы халықаралық голштин қауымдастығының әдістемесі бойынша оқытылған қызметкерлер бар.

Тақырып бойынша оқу: 2020 жылы Қазақстандағы сүт өндірушілердің ТОП-50

Сүттің сапасын анықтау үшін тәуелсіз сүт зертханалары болуы керек. Өнімдегі май мен ақуыздың мөлшері, сондай-ақ соматикалық жасушалардың құрамы анықталады, бұл маститке төзімділікті көрсетеді және бұл маңызды селекциялық көрсеткіші болып табылады.

Бізде Қазақстанда зертханалар бар, бірақ, біріншіден, олар ICAR аккредитациясынан өтпеген, екіншіден, әртүрлі заңды тұлғаларға жатады. Бүгінгі таңда палатаның бұл бағыттағы жұмысы зертханалардың ICAR аккредиттеуден өтуі және олардың бірыңғай тізілімге енуі болып табылады. Содан кейін кейбір жүйелік заттар туралы айтуға болады.

Содан кейін барлық осы деректер ақпараттық жүйеге енгізіледі, оның ішінде шығу тегі, төлдеу күні, зоотехникалық көрсеткіштер және т.б. Олардың негізінде асыл тұқымдық құндылық индексі есептеледі. Осының барлығы жасалып болған соң біз әрбір жануарды жалпы республикадағы популяциямен салыстырып, рейтингті шығара аламыз.

Қазір палата фермерлер арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізуде. Мұның не үшін қажет екенін бәрі түсінуі керек. Жүйенің өзі де құрылуда. Бүгінде ол әлі жоқ.

Тақырып бойынша оқу: Қазақстанда сүтті АгроКараван басталады

- Ал жүйе пайда болған кезде кез келген сатып алушы, оның ішінде шетелден сатып алушы оған кіріп, малдың параметрлерін көре алады және оны Қазақстанда сатып алу пайдасына таңдау жасай алады ма?

 - Иә, әрине. Ең бастысы, ол жүйеге енгізілген мәліметтерге сене алады. Себебі әзірге бізде сенімсіз деректер мәселесі өте өткір тұр. Сатушылар өздерінің малы туралы - сүттің мөлшері және т.б. туралы айтады деп ешкім сенбейді. Жүйе пайда болған кезде бәрі ашық және бақыланатын болады. Асыл тұқымды куәліктердегі мәліметтер шындыққа сәйкес келеді деген сенім пайда болады.

- Сіз бұл жұмысты шағын, орта, ірі шаруашылықтармен жүргізіп жатырсыз ба?

- Мұнымен айналысқысы келетіндердің барлығымен жұмыс жүргіземіз. Біз ешкімді мәжбүрлемейміз. Егер бастаушы жосықсыз болса, егер ол дұрыс емес мәліметтер берсе, бұқалар кімде жұмыс істейді, асыл тұқымды есебі жоқ болса, біз оларды мәжбүрлемейміз. Біз сапалы асыл тұқымды өнім өндірумен айналысқысы келетіндерге назар аударамыз.

Тақырып бойынша оқу: Көшбасшыда қонақта. АгроКараван Cүт 2021, 6-күн

- Егер сүттің сапасы туралы айтатын болсақ: оның негізгі көлемі бүгінде ЖҚШ өндіріледі. Бұл сүттің ЕАЭО техрегламенттеріне сыймайтыны құпия емес. Қазақстан кейінге шегерілді, қазір ол қайтадан ұзартылды. Дегенмен де, сол кезде орнайды соңында, бізге сәйкестікке келуге тура келеді. Менің түсінуімше, мұны ірі ауылшаруашылық кәсіпорындары аясында ғана жасауға болады.

- Әлбетте дұрыс. Бүгінгі таңда жеке қосалқы шаруашылықтарда алынған сүт, біріншіден, сапасыз. Екіншіден, статистика органдарында келтірілген өндіріс көлемі бойынша сандар шындыққа сәйкес келмейді. Себебі онда көп сүт жоқ. Жалпы, ЖҚШ қанша сүт шақырылғанын қалай дәл есептеу керек? Бұл іс жүзінде мүмкін емес. Иә, әдістеме бар, бірақ ол өте үлкен қателікке ие.

Сондықтан бүгінгі таңда Қазақстанның сүт саласының дамуы ірі тауар өндірістерінің дамуымен ғана байланысты. Бірнеше сиырдан бастаған ЖК "Әбдірахманов" мысалға келтіругеболады , ал бүгінде ферма бірнеше жүз басқа дейін кеңейіп, одан әрі өсу жоспарлары бар. Себебі ферма неғұрлым үлкен болса, бизнестің кірістілігі мен бәсекеге қабілеттілігі соғұрлым жоғары болады.

Тақырып бойынша оқу: Ірімшік жасаушылар монбельярдтарды не үшін жақсы көреді. АгроКараван Cүт 2021, 9-күн

- Яғни шаруашылықтарды ірілендіруді ынталандыруға бағытталған қазіргі мемлекеттік қолдау жүйесі дұрыс деп айтуға бола ма?

- Ия, бұл жүйе жұмыс істейді. Егер ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі қаржыландыратын бағдарламаға қарасақ, онда қаражат жеткіліксіз. Ал өтініштер келіп жатыр. Себебі фермерлер өсіп, кеңейгісі келеді. Бұл бизнеспен айналысқысы келетіндер саны артады. Егер бұрын олар сүт саласына құлықсыз болса, бүгінде адамдарда білім, тілек те барлық мүмкіндіктер де бар.

Сондықтан біз алдағы 5-10 жылда Қазақстан сүтпен өзін-өзі қамтамасыз етуге шығады деп ойлаймыз.

Тақырып бойынша оқу: Сүтті мал неге етке қарағанда тиімдірек. АгроКараван Cүт 2021, 12-күн

- Енді ең бастысы, ҚР АӨК дамытудың қолданыстағы бағдарламасын ауыстыратын жаңа бағдарламасында сүтті мал шаруашылығына баса назар аударылып, субсидиялар мен мемлекеттік қолдаудың барлық құралдары ешқайда кетпеу керек.

- Әрине. Бүгінгі таңда барлық диванды және дивансыз сыншылар "сүт қайда, біз сүт фермаларын қанша субсидиялаймыз, бірақ нәтиже жоқ" дейді.

Тақырып бойынша оқу: Геннадий Зенченко: «Бұл апатты жағдай». АгроКараван Сүт 2021, 8 күн

Іс жүзінде нәтиже бар, даму бар. Адамдар бұл бизнеске барады, көрсеткіштер жақсарады, сүт шығымы өседі. Сатуға арналған сапалы жас жануарлар бар. Агротехнологиялық тәсілдер, менеджмент жетілдірілуде. Бүгінде палатаға енгізілген шаруашылықтар да қарқынды дамып келеді.

Сүт саласының дамуына мемлекеттік қолдаудың сауатты жүйесі серпін бергенін мойындау керек.

- Мемлекет осы саладан бас тартпауын тілеу ғана қалды.

- Иә, алаңдаушылық бар, өйткені бұрын біз жаңа министрдің келуімен бәрі өзгеріп жатқанын көрдік. Біз қазіргі тәсілдердің сабақтастығы және сүт саласын дамыту бағдарламасын сақтау қажеттілігіне сенімдіміз.

Сергей Буянов

ЖОБА СЕРІКТЕСТЕРІ

ІРІ ҚАРА МАЛДЫҢ СҮТТІ ЖӘНЕ ҚҰРАМА ТҰҚЫМДАРЫНЫҢ РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ПАЛАТАСЫ

МУСТАНГ АЗИЯ