Ауыл шаруашылығы министрлігі су көп жұмсалатын дақылдар егуді азайтуды бақылайтын болады

 Қазақстанда 2020 жылы суармалы жерлердегі дақылдар егілген егістік көлемі 1,4 млн га құрады. Оның ішінде 1,1 млн гектардан астам алқапқа (79%) жер бетіндегі суғару әдісі қолданылады, 104 мың га негізінен күріш егілген алқаптар, олар жаппай суару тәсілі қолданылады. Қазіргі заманғы тамшылатып немесе жаңбырлатып суару әдісі тек 200 мың гектар жерде қолданылады (жалпы алаңның 13,8%). Бұл туралы бүгін Үкімет отырысында Ауыл шаруашылығы министрі Сапархан Омаров мәлімдеді.

«2018 жылы Министрлік егіс алқаптарының болжалды жоспарын дайындалып, іске асыру мақсатында облыс әкімдіктеріне берілді. Аталған құрылымда суды көп қажет ететін дақылдар үлесінің ішінде күріш 75 мың гектарға және мақта 100 мың гектарға дейін азайту күтілуде. Сондай-ақ 2030 жылы дәнді дақылдардың 50 мың гектарға дейін қысқарту жоспарланып отыр, солтүстік өңірде мал азығына арналған егін егілетін  болады», - деп хабарлады министр.

Ол Ауыл шаруашылығы министрлігінің облыс әкімдіктеімен бірлесе суды көп қажет ететін дақылдарды егетін алқаптардың үлесін азайту туралы және жоғары рентабельді дақыл алқаптарын ұлғайту жайлы меморандумдарға қол қойғанын атап өтті. Атап айтсақ, биыл мақта алқабы 126 мың га құрады, бұл 2017 жылғы деңгейден (135 мың га) 8,6 мың га кем. Ал күріш алқаптары 2017 жылмен салыстырғанда 700 гектарға ғана қысқарған.

Қызылорда облысында күріш егістігі 2020 жылы 75 мың га болуы тиіс еді, алайда іс жүзінде егіс алаңы 89 мың га болды. Алматы және Түркістан облыстарында да алқаптар артық егілді 500 гектардан және 2,3 мың гектардан асады.

Сондай-ақ, Түркістан облысында мақта алқабын қысқарту талаптары орындалмаған. Биыл меморандумда көрсетілген аумақтан 16 мың гектарға асып түсті. Қызылорда мен Түркістан облыстарында бидай алқабын қысқарту шарттары да орындалмады.

Тақырыпқа байланысты оқу: Үкімет оңтүстік  аймақтарда күріш егуді қысқартуды тапсырды

«Қойылған талаптардың орындалмауының басты себебі - меморандум ұсыныс ретінде жазылған, ол міндетті Мемлекеттік жоспарлау құжаттарына жатпайды», - деді С.Омаров.

Мәселені шешу үшін Ауыл шаруашылығы министрлігі агроөнеркәсіптік кешенді және ауыл аймақтарды дамыту мәселесін мемлекеттік реттеу туралы салалық заңға енгізді, оның ішінде уәкілетті және жергілікті атқарушы органдардың құзырында егіс алқаптарының құрылымын әртараптандыру туралы келісім жасасу үшін нормалар да қарастырылған. Сондай-ақ, АӨК Мемлекеттік бағдарламасына сұранысқа ие дақылдардың егіс алқаптарының көрсеткіштері енгізілді.

Ауыл шаруашылығы министрлігі бұл меморандумдардың орындалуын қамтамасыз ету үшін облыс әкімдіктерінің жауапкершілігін арттыруға мүмкіндік береді деп күтеді.

«Егістік алқаптарын әртараптандыруға байланысты жұмыстар министрлікпен үнемі талқыланатын болады, сондықтан әкімдіктер бұл бағыттағы жұмысты жақсартуы керек», - деп ескертті Ауыл шаруашылығы министрлігінің басшысы.

Фермерлерді ылғалды үнемдейтін технологияларды қолдануға шақыру мақсатында заманауи ирригациялық жүйелер мен инфрақұрылымды сатып алуға кеткен шығындардың 50% -ын өтейтін субсидиялар қарастырылған.

Су ресурстарын басқарудың мемлекеттік бағдарламасының жобасы бойынша 2030 жылға дейін 750 мың гектар ауыл шаруашылық жерлерінде су үнемдеу технологиялары қолданылуы керек.