Астық нарығы құлдырауға жақын

Фото көзі: фото Сергея Буянова

Қазақстан 3-класты бидайдың тоннасына 125 мың теңге берген күзде астық бағасының шыңын еңсерген сияқты. Осыдан кейін баға тек төмендеді және үш апта бойы 115-117 мың теңге/тонна деңгейінде сақталуда. Сонымен қатар, нарықтық жағдай келесі жылдың басында одан әрі төмендеуді күттіреді. Мұндай болжамдарды сарапшылар іргелі факторларды талдау негізінде жасайды. Олардың пікірін биржадағы 15 және 16 желтоқсандағы сауда - саттық нәтижелері растайды — бидайдың әлемдік бағасы 4% - ға төмендеді.

Доллар қысымы

Қазақстанның шаруалары үшін ақпан-наурыз айларындағы баға деңгейі маңызды, өйткені дәл осы кезеңде олар егін егуге дайындалуға ақша алу үшін өз астығын нарыққа шығаруға мәжбүр болады. Сол сәтте бидай қандай деңгейде болатынын болжау қиын - нәтижеге тым көп айнымалы әсер етеді. Бұл әлемдік баға деңгейі, теңгенің долларға шаққандағы бағамы және Ресейдегі сыртқы саяси жағдай.

Тақырып бойынша оқу: Бидай 115 мың теңгеге дейін арзандады

Бірақ әзірге бәрі қазіргі деңгейден бағалар төмендеуі мүмкін екендігін көрсетеді.

— Жалпы, әлемдік астық нарығы қазір қысымға ұшырап отыр, — деді ElDala.kz порталына  Евгений Карабанов, сарапшы-Қазақстан Астық одағының ресми өкілі. — Бірнеше себептер бар. Бұл оңтүстік жарты шарда, Австралия мен Аргентинада жақсы өнім. Сонымен қатар, жүгері туралы теріс болжамдар расталмады, ол бұрынғы келеңсіздікті ұтып шықты. Сондай-ақ, ФРЖ-нің 2022 жыл ішінде базалық мөлшерлемені көтеру туралы уәдеге байланысты соңғы шешімдерін еске түсіру керек. Бұл доллардың нығаюына пайдасын тигізеді. Ал мықты доллар - бұл барлық шикізаттық тауарларға, оның ішінде астыққа да қысым.

Ресейлік миллион

Сондай-ақ, алдағы айда нарыққа қысым қысқы мерекелерге байланысты сауда белсенділігінің маусымдық төмендеуіне әсер етеді. Жандандыруды қаңтар айының соңына қарай күтуге болады. Осы уақытқа дейін фермерлерге бірдеңе сату өте қиын болады.

Сонымен қатар, қаңтар айында ресейлік экспорттық квоталардың көлемі белгілі болады. Ал шектеулер ЕАЭО ішінде қолданылмайтындықтан, Қазақстанға ресейлік астық ағыны өседі.

Тақырып бойынша оқу: Астық экспортына РФ квотасы бойынша болжам күрт төмендеді

Естеріңізге сала кетейік, Ресей астыққа экспорттық квоталарды 15 ақпаннан бастап енгізеді. Олардың көлемі әлі белгісіз және алғашқы бағалар 9 миллион тонна бидайға ұласты.  Алайда, жақында 8 миллион тонна квота туралы нақты мәліметтер пайда болды. Мамандар Сібір бидайының импортының Қазақстандағы ішкі бағаларға онсыз да қысымын күшейте келе, экспортқа рұқсат етілген 1 млн тонна бидайдан алынып тасталғаны туралы хабарлайды.

Бұл үрдіс қазірдің өзінде көрінеді.

— Россельхознадзордың мәліметінше, өткен аптада Қазақстанға 100 мың тонна ресейлік бидай келді, - деді Евгений Карабанов. — Бұл бұрынғыға қарағанда екі есе көп: шілде мен қараша аралығында орташа есеппен аптасына бізге РФ-дан 50 мың тонна бидай келетін.

Себебі жақында Қытай Ресей астығы үшін жабылғаннан кейін РФ шекаралас аймақтарына қара теңіз порттарына жіберуден гөрі Қазақстанға бидай сату әлдеқайда тиімді. Мұның бәрі Қазақстанға жеткізу үшін сол Новороссийскіге қарағанда екі есе төмен көлік шығындарына қатысты.

— Қазіргі үрдіс өте қызықты - Қазақстан тарапынан сұраныс есебінен Сібірдегі астық Ресейдің еуропалық бөлігіне қарағанда қымбаттады, — деп толықтырды Евгений Карабанов. — Онда астық тоннасына 15 500 рубль, ал Сібірдің шекаралас аймақтарында — 16 500 рубль тұрады. Бізге 17 500 рубльден келеді. Бұл-104 мың теңге/тонна. Оған қоса ҚҚС, тағы 12,6 мың теңге. Барлығы, ресейлік бидайдың түпкілікті бағасы-116 мың теңге/тонна. Қазақстандық фермерлер оған бейімделуге мәжбүр.

Осал тепе-теңдік

Арзанырақ импорт қазақстандық ұн тартушылар мен ресейлік астыққа көшкен құс өсірушілер үшін тиімді. Сондай-ақ бұл жағдай жалпы Қазақстан халқы үшін де тиімді, өйткені азық-түлік инфляциясы төмендеуде.

Тақырып бойынша оқу: Қытай қазақстандық экспорттағы шектеуді қатаңдата бастады

Ал күзде өз өнімін тоннасына 125 мың теңгеденсатпаған, 130 мың және одан да жоғары өсімді күтіп отырған қазақстандық фермерлердің көңілдері қалды. Қазір олар 115 мың теңгеден сатуға мәжбүр, ең жақсы деген жағдайда — 117 мың теңгеден.

— Негізінде, қазір біз нарықтағы тепе-теңдікті көріп отырмыз, бірақ өте осал, — деп түйіндеді Евгений Карабанов. - Бұл туралы күзде, асығыс бидайға экспорттық баж салығын енгізуді ұсынған кезде айттық. Бірақ біздің ұсынысымыз мемлекеттік органдардың шектеулермен асықпауды, нарыққа жағдайды өзі реттеуге мүмкіндік беруді білдірді. Дәл солай болды. Біздің бидай құнының болжамы тоннасына 115-130 мың теңге дәлізде болды және ол дұрыс болып шықты.

Осылайша, сарапшылар бидайдың ағымдағы бағасын нарықтың барлық қатысушылары үшін жеткілікті әділ деп таниды. Алайда, олар астық құнының одан әрі төмендеуі Қазақстан фермерлерінің 2022 жылғы егіске толыққанды дайындалу тәуекелін тудыратынын ескертеді. 

Сергей Буянов