2024 жылғы Qazaq Aqbas Үздік-45 асыл тұқымды репродукторлары
Қазақстанда Qazaq Aqbas тұқымының 1 санатты бұқашықтарына сұраныс тұрақты өсуде. Себебі, еліміздің көптеген фермерлері қазақстандық климат жағдайында осы малдың артықшылығын түсінеді және жақсы генетикасы бар жоғары сапалы асыл тұқымды бұқалардың көмегімен өз мал басын жақсартқысы келеді. Бұл туралы ElDala.kz порталына Қазақтың ақбас тұқымы республикалық палатасының атқарушы директоры Бақтияр Өтелбаев айтып берді.
Qazaq aqbas — Қазақстанда ірі қара малдың ең көп таралған етті тұқымы. Тіркелген саны — 487 мың бас. 2024 жылы ел шаруашылықтарымен 1 және 2 санаттағы 17 719 бұқа сатылды. Әрине, ең жоғары сұраныс 1 санатты бұқаларға.
Сонымен, 2024 жылы бірінші санаттағы қазақ ақбас бұқаларының ең көп саны – 129-ды Батыс Қазақстан облысындағы «Сәбит» шаруа қожалығы сатты.
Сонымен қатар, соңғы жылдары бірінші санатты бұқаларды өндірушілерді ротациялау үшін асыл тұқымды шаруашылықтар ғана емес, тауарлы шаруашылықтар да таңдап алды.
— Біз тауарлы шаруашылықтар 1 санаттағы бұқаларды таңдайтын үрдісті көріп отырмыз, — деді Бақтияр Өтелбаев. — Фермерлер бұл бұқаларды өте мұқият тексеретінімізді, оның ішінде олардың өндіруші ретінде сапасын анықтау үшін спермограмманы жүргізетінімізді көреді. Ал сатып алушылар сөмкедегі мысықты емес, нақты бағаланған бұқаны көргісі келеді. Мұндай тәсіл дұрыс, өйткені бұл бізге Қазақстандағы мал генетикасын жақсартуға мүмкіндік береді.
Осыған байланысты палатаның алдында нарықтағы 1 санаттағы ақбас бұқаларын жеткізудің жеткіліктілігі мәселесі тұр. Мұнда кейбір шаруашылықтардың екінші санаттан бірінші санатқа ауысуы көмектеседі. 2025 жылдың басынан бері ондаған шаруа қожалықтары бірінші санатты мәртебесін алуға ниет білдірді. Палата үміткерлердің критерийлерге сәйкестігін тексереді, тексеруден барлығы өткен жоқ. Бірақ соған қарамастан, бірінші санатты шаруашылықтардың саны өсті және қазір олар бұқаларды бірінші санатты беру үшін сынақтан өткізіп жатыр.
Оның ішінде бұқалардың өз өнімділігі бойынша сынақтары бар, олар төрт айға созылады. Осы сынақтар кезінде үздік жем конверсиясы бар бұқаларды анықтау маңызды. Яғни, стандартты азықтандыру кезінде жақсы салмақ қосатындарды. Ол үшін ақпараттық технологиялар қолданылады — Vytelle компаниясының GrowSafe бағдарламасы. Қазір Қазақстан бойынша осындай бес қондырғы жұмыс істейді.
Мұның бәрі нарықта жоғары сапалы мал ұсынысын арттыруды қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, бағалар қалыпты болып қалады. Бұл да Qazaq Aqbas палатасының міндеттерінің бірі — мал сатушылар мен сатып алушылардың мүдделерін сақтауға мүмкіндік беретін сұраныс пен ұсыныстың теңгерімі.
— Асыл тұқымды мал бағасының өсуін көріп отырмыз, - деді Бақтияр Өтелбаев. — Бір кездері бірінші санаттағы бұқашықтардың бағасы 500 мың теңгеден басталды. Ал 2023 жылы Jana Dala Дала күніндегі аукционда біздің ең қымбат бұқамыз 1,5 млн теңгеге сатылды. Өткен жылы, 2024 жылы нарықта ұсыныс өсті, бірінші санаттағы бұқаға орташа баға белгісі 1 млн теңгені құрады. Қазір 1 санаттағы бұқалардың бағасы 550 мың теңгеден 1,2 млн теңгеге дейін.
Нарықта жоғары сапалы бұқалар неғұрлым көп болса, олардың бағасы соғұрлым тұрақты болады. Сонымен қатар, Qazaq Aqbas брендін алға жылжытуға мүмкіндік беретін дәлелденген жақсы генетикасы бар тұқымды жақсартатын бұқалардың сатылымға шығуы маңызды.
Qazaq Aqbas тұқымды асыл тұқымды шаруашылықтардың өңірлік бөлінуіне келетін болсақ, көшбасшы — Батыс Қазақстан облысы. Мұнда Qazaq Aqbas республикалық палатасына мүше 295 шаруашылық бар, оның 23-і бірінші санаттағы шаруашылық.
Сергей Буянов
№
Атауы
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 129 «Сәбит» — негізгі қызметі етті ірі қара өсіру болып табылатын шаруа қожалығы.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 129 «Аманер» — қызметінің негізгі бағыты ІҚМ өсіру болып табылатын ауыл шаруашылығы кәсіпорны.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 121 «Новобратское и К» — компания дәнді, дәнді-бұршақты және майлы дақылдарды өсірумен, ірі қара мал өсірумен, ет өңдеумен айналысады.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 91 «Приречное» Агрофирмасы — компания ірі қара мал өсірумен, көкөністерді өндірумен, сатумен, өңдеумен және сақтаумен айналысады.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 84 СХП Колутон-04 — дәнді, дәнді-бұршақты, майлы дақылдарды өсірумен, ІҚМ, ұсақ мал өсірумен айналысатын компания.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 82 «Шалабай» — кәсіпорын мал шаруашылығымен, атап айтқанда қой, ірі қара және жылқы шаруашылығымен айналысады.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 81 «Дәурен» ШҚ — шаруа қожалығы асыл тұқымды ІҚМ өсірумен айналысады.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 80 «Әлем» — қызметінің негізгі бағыты ІҚМ өсіру болып табылатын ауыл шаруашылығы кәсіпорны.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 78 «Багратион-2» — сүт және ет бағытындағы ІҚМ өсірумен, сүт өндірумен, жылқы шаруашылығымен, марал шаруашылығымен айналысатын көпсалалы шаруа қожалығы.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 74 «Лбищенское» — ірі қара мал өсірумен, дәнді және жемшөп дақылдарын өсірумен айналысатын компания.
Алабота Асыл тұқымды мал зауыты
73
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 73 Alabota GCK («Алабота Асыл тұқымды мал зауыты») — дәнді және бұршақты дақылдарды өсірумен, ірі қара мал өсірумен айналысатын компания.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 63 «Айдар» — ет алу үшін ірі қара мал өсірумен, азық-түлікпен бөлшек саудамен, аң терісі өнімдерін өндірумен айналысатын шаруа қожалығы.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 63 «Шунайбеков» — ірі қара мал өсірумен, тұқым шаруашылығын қоса алғанда, дәнді, дәнді-бұршақты және жемшөп дақылдарын өсірумен айналысатын шаруа қожалығы.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 60 «Анкатинский» — ірі қара мал өсіруге, дәнді және майлы дақылдарды өсіруге маманданған компания.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 53 «Дөңгелек» — шаруа қожалығы ірі қара мал өсірумен, жемшөп дақылдары мен олардың тұқымдарын өсірумен, аң терісін өндірумен айналысады.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 53 «Сұлтан» — ірі қара мал өсірумен, көкөністерді, олардың тұқымдары мен көшеттерін өсірумен айналысатын шаруа қожалығы.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 52 «Агросистема» — компания ірі қара мал өсірумен, дәнді, бұршақты, майлы дақылдарды өсірумен айналысады.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 50 «Мұқадес» — ірі қара мал өсіруге және бордақылауға, көкөніс өсіруге маманданған шаруа қожалығы.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 48 «Степное» — дәнді дақылдарды өсірумен және өңдеумен, жас ірі қара, қой, асыл тұқымды жылқы өсірумен, автотасымалдаумен, жеке және заңды тұлғаларға әр түрлі қызмет көрсетумен, шұжық, нан өнімдері, макарон өнімдерін өндірумен айналысатын ауыл шаруашылығы кәсіпорны.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 48 «Нығмет» — шаруа қожалығы ірі қара мал өсірумен, аң терісін өндірумен айналысады.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 45 «Болашақ» —ірі қара мал өсіруге, сүт сатуға және сүт өнімдерін өндіруге мамандандырылған шаруа қожалығы.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 39 «Крымское» — дәнді дақылдар өсіретін және асыл тұқымды малдың селекциясымен және өсірумен айналысатын ауыл шаруашылығы кәсіпорны.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 37 «Қайрат» — ірі қара мал өсірумен, бақша және жемшөп дақылдарын өсірумен айналысатын шаруа қожалығы.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 36 «Талап» — шаруа қожалығы ірі қара мен жылқы өсірумен, дәнді, дәнді-бұршақты, майлы және жемшөп дақылдарын өсірумен айналысады.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 35 «Ала қозы» — ірі қара мен қой өсірумен айналысатын шаруа қожалығы.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 35 «Агро Өндіріс» — компания ірі қара мал өсірумен, дәнді, дәнді-бұршақты және майлы дақылдарды өсірумен айналысады.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 33 «Хафиз Бақыт» — ірі қара мал өсіруге, дәнді және жемшөп дақылдарын өсіруге маманданған компания.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 33 «Галицкое» — компания ірі қара мал өсірумен, дәнді, бұршақты және майлы дақылдарды өсірумен, құрама жем өндірумен айналысады.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 32 «Перспектива КАН» — ірі қара мал өсіруге және бордақылауға, дәнді және дәнді-бұршақты дақылдарды өсіруге маманданған компания.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 30 «Қаз-Ақбас» — ірі қара мал өсіруге, дәнді дақылдарды өсіруге және ет өңдеуге маманданған компания.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 25 ErQanatGroup — ірі қара мал өсірумен, көкөніс өсірумен, аң терісі өнімдерін өндірумен айналысатын кәсіпорын.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 23 «Ключевое» — ірі қара мал өсіруге, дәнді және майлы дақылдарды өсіруге маманданған компания.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 22 «Атамұра» — ірі қара мал өсірумен, көкөністерді, олардың тұқымдары мен көшеттерін өсірумен айналысатын шаруа қожалығы.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 22 «Азамат 2» — ірі қара мал өсіруге маманданған компания.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 22 «Агро Даму» — ұн өндірумен, сүт бағытындағы ірі қара мал өсірумен, сүт өндірумен, дәнді және майлы дақылдарды өсірумен айналысатын компания.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 20 «Новомихайловское 2003» — дәнді, дәнді-бұршақты және майлы дақылдарды өсірумен, ірі қара, жылқы, қой және ешкі өсірумен, етті өңдеумен және консервілеумен, ұн мен макарон өнімдерін өндірумен айналысатын компания.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 20 «Агросевер» — негізгі қызметі өсімдік шаруашылығы болып табылатын ауыл шаруашылығы кәсіпорны; олар дәнді, майлы, бұршақ дақылдарын өсіреді, сонымен қатар мал шаруашылығы – ІҚМ өсірумен айналысады.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 19 «Журавлевка-1» — дәнді, дәнді-бұршақты, майлы дақылдарды өсірумен және ІҚМ тұқымдарын өсірумен айналысатын компания.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 18 «Агро Балтабай» — ірі қара мал өсіруге және бордақылауға, дәнді және бұршақты дақылдарды өсіруге маманданған компания.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 17 «Ұлан» — ірі қара мен жылқы өсіруге, жемшөп дақылдарын өсіруге маманданған шаруа қожалығы.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 15 «Ақбай» — ірі қара мал өсіруге маманданған шаруа қожалығы.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 14 «Айдар» — ірі қара мал өсіруге маманданған шаруа қожалығы.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 13 «Нарын» — ірі қара мал өсіруге, дәнді және жемшөп дақылдарын өсіруге маманданған шаруа қожалығы.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 12 «ҚазПромАгро» — ірі қара мал өсіруге, дәнді және майлы дақылдарды өсіруге, картоп өсіруге мамандандырылған компания.
Бірінші санаттағы бұқалар сатылды: 9 «Новокиенка» — дәнді және майлы дақылдарды өсірумен, соның ішінде тұқым шаруашылығымен, ірі қара мал өсірумен және бордақылаумен, жылқы өсірумен айналысатын кәсіпорын.
